aṣṭāvakragītā
kathaṃ jñānam avāpto 'ti kathaṃ muktir bhaviṣyati
vairāgyaṃ ca kathaṃ prāptam etad brūhi mama prabho //
Note: kathaṃ jñānam avāpto 'ti kathaṃ muktir bhaviṣyati
vairāgyaṃ ca kathaṃ prāptam etad brūhi mama prabho //
muktim icchasi cet tāta viṣayān viṣavat tyaja
kṣamārjavadayātoṣasatyaṃ pīyūṣavad bhaja //
Note: muktim icchasi cet tāta viṣayān viṣavat tyaja
kṣamārjavadayātoṣasatyaṃ pīyūṣavad bhaja //
na pṛthvī na jalaṃ nāgnir na vāyur dyaur na vā bhavān
eṣāṃ sākṣiṇam ātmānaṃ cidrūpaṃ viddhi muktaye //
Note: na pṛthvī na jalaṃ nāgnir na vāyur dyaur na vā bhavān
eṣāṃ sākṣiṇam ātmānaṃ cid-rūpaṃ viddhi muktaye //
yadi dehaṃ pṛthak kṛtya citi viśrāmya tiṣṭhasi
adhunaiva sukhī śānto bandhamukto bhaviṣyasi //
Note: yadi dehaṃ pṛthak kṛtya citi viśrāmya tiṣṭhasi
adhunaiva sukhī śānto bandha-mukto bhaviṣyasi //
na tvaṃ viprādiko varṇo nāśramī nākṣagocaraḥ
asaṅgo 'si nirākāro viśvasākṣī sukhī bhava //
Note: na tvaṃ viprādiko varṇo nāśramī nākṣa-gocaraḥ
asaṅgo 'si nirākāro viśva-sākṣī sukhī bhava //
dharmādharmau sukhaṃ duḥkhaṃ mānasāni na te vibho
na kartāsi na bhoktāsi mukta evāsi sarvadā //
Note: dharmādharmau sukhaṃ duḥkhaṃ mānasāni na te vibho
na kartāsi na bhoktāsi mukta evāsi sarvadā //
eko draṣṭāsi sarvasya muktaprāyo 'si sarvadā
ayam eva hi te bandho draṣṭāraṃ paśyasītaram //
Note: eko draṣṭāsi sarvasya mukta-prāyo 'si sarvadā
ayam eva hi te bandho draṣṭāraṃ paśyasītaram //
ahaṃ kartety ahaṃmānamahākṛṣṇāhidaṃśitaḥ
nāhaṃ karteti viśvāsāmṛtaṃ pītvā sukhī bhava //
Note: ahaṃ kartety ahaṃ-mānamahā-kṛṣṇāhi-daṃśitaḥ
nāhaṃ karteti viśvāsā-mṛtaṃ pītvā sukhī bhava //
eko viśuddhabodho 'ham iti niścayavahninā
prajvālyājñānagahanaṃ vītasokaḥ sukhī bhava //
Note: eko viśuddha-bodho 'ham iti niścaya-vahninā
prajvālyājñāna-gahanaṃ vīta-sokaḥ sukhī bhava //
yatra viśvam idaṃ bhāti kalpitaṃ rajjusarpavat
ānandaparamānandaḥ sa bodhas tvaṃ sukhaṃ cara //
Note: yatra viśvam idaṃ bhāti kalpitaṃ rajju-sarpavat
ānanda-paramānandaḥ sa bodhas tvaṃ sukhaṃ cara //
muktābhimānī mukto hi baddho baddhābhimāny api
kiṃ vadantīha satye 'yaṃ yā matiḥ sā gatir bhavet //
Note: muktābhimānī mukto hi baddho baddhābhimāny api
kiṃ vadantīha satye 'yaṃ yā matiḥ sā gatir bhavet //
ātmā sākṣī vibhuḥ pūrṇa eko muktaś cid akriyaḥ
asaṅgo nispṛhaḥ śānto bhramāt saṃsāravān iva //
Note: ātmā sākṣī vibhuḥ pūrṇa eko muktaś cid akriyaḥ
asaṅgo nispṛhaḥ śānto bhramāt saṃsāravān iva //
kūṭasthaṃ bodham advaitam ātmānaṃ paribhāvaya
ābhāso 'haṃ bhramaṃ muktvā bhāvaṃ bāhyam athāntaraṃ //
Note: kūṭasthaṃ bodham advaitam ātmānaṃ paribhāvaya
ābhāso 'haṃ bhramaṃ muktvā bhāvaṃ bāhyam athāntaraṃ //
dehābhimānapāśena ciraṃ baddho 'si putraka
bodho 'haṃ jñānakhaḍgena tan niṣkṛtya sukhī bhava //
Note: dehābhimāna-pāśena ciraṃ baddho 'si putraka
bodho 'haṃ jñāna-khaḍgena tan niṣkṛtya sukhī bhava //
niḥsaṅgo niṣkriyo 'si tvaṃ svaprakāśo nirañjanaḥ
ayam eva hi te bandhaḥ samādhim anutiṣṭhasi //
Note: niḥsaṅgo niṣkriyo 'si tvaṃ sva-prakāśo nirañjanaḥ
ayam eva hi te bandhaḥ samādhim anutiṣṭhasi //
tvayā vyāptam idaṃ viśvaṃ tvayi protaṃ yathārthataḥ
śudddhabuddhasvarūpas tvaṃ, mā gamaḥ kṣudracittatām //
Note: tvayā vyāptam idaṃ viśvaṃ tvayi protaṃ yathārthataḥ
śudddha-buddha-svarūpas tvaṃ, mā gamaḥ kṣudra-cittatām //
nirapekṣo nirvikāro nirbharaḥ śītalāśayaḥ
agādhabuddhir akṣubdho bhava cinmātravāsanaḥ //
Note: nirapekṣo nirvikāro nirbharaḥ śītalāśayaḥ
agādha-buddhir akṣubdho bhava cin-mātra-vāsanaḥ //
sākāram anṛtaṃ viddhi nirākāraṃ tu niścalam
etattattvopadeśena na punarbhavasambhavaḥ //
Note: sākāram anṛtaṃ viddhi nirākāraṃ tu niścalam
etat-tattvopadeśena na punar-bhava-sambhavaḥ //
yathaivādarśam adhyasthe rūpe 'ntaḥ paritas tu saḥ
tathaivāsmin śarīre 'ntaḥ paritaḥ parameśvaraḥ //
Note: yathaivādarśam adhyasthe rūpe 'ntaḥ paritas tu saḥ
tathaivāsmin śarīre 'ntaḥ paritaḥ parameśvaraḥ //
ekaṃ sarvagataṃ vyoma bahir antar yathā ghaṭe
nityaṃ nirantaraṃ brahma sarvabhūtagaṇe tathā //
Note: ekaṃ sarva-gataṃ vyoma bahir antar yathā ghaṭe
nityaṃ nirantaraṃ brahma sarva-bhūta-gaṇe tathā //
aho nirañjanaḥ śānto bodho 'haṃ prakṛteḥ paraḥ
etāvantam ahaṃ kālaṃ mohenaiva viḍambitaḥ //
Note: aho nirañjanaḥ śānto bodho 'haṃ prakṛteḥ paraḥ
etāvantam ahaṃ kālaṃ mohenaiva viḍambitaḥ //
yathā prakāśayāmy eko deham enaṃ tathā jagat
ato mama jagat sarvam athavā na ca kiṃcana //
Note: yathā prakāśayāmy eko deham enaṃ tathā jagat
ato mama jagat sarvam athavā na ca kiṃcana //
saśarīram aho viśvaṃ parityajya mayādhunā
kutaścit kauśalād eva paramātmā vilokyate //
Note: saśarīram aho viśvaṃ parityajya mayādhunā
kutaścit kauśalād eva paramātmā vilokyate //
yathā na toyato bhinnās taraṅgāḥ phenabudbudāḥ
ātmano na tathā bhinnaṃ viśvam ātmavinirgatam //
Note: yathā na toyato bhinnās taraṅgāḥ phena-budbudāḥ
ātmano na tathā bhinnaṃ viśvam ātma-vinirgatam //
tantumātro bhaved eva paṭo yadvad vicāritaḥ
ātmatanmatram evedaṃ tadvad viśvaṃ vicāritam //
Note: tantu-mātro bhaved eva paṭo yadvad vicāritaḥ
ātma-tanmatram evedaṃ tadvad viśvaṃ vicāritam //
yathaivekṣurase kḷptā tena vyāptaiva śarkarā
tathā viśvaṃ mayi kḷptaṃ mayā vyāptaṃ nirantaram //
Note: yathaivekṣu-rase kḷptā tena vyāptaiva śarkarā
tathā viśvaṃ mayi kḷptaṃ mayā vyāptaṃ nirantaram //
ātmājñānāj jagad bhāti ātmajñānān na bhāsate
rajjvajñānād ahir bhāti tajjñānād bhāsate na hi //
Note: ātmājñānāj jagad bhāti ātma-jñānān na bhāsate
rajjvajñānād ahir bhāti taj-jñānād bhāsate na hi //
prakāśo me nijaṃ rūpaṃ nātirikto 'smy ahaṃ tataḥ
yadā prakāśate viśvaṃ tadāham bhāsa eva hi //
Note: prakāśo me nijaṃ rūpaṃ nātirikto 'smy ahaṃ tataḥ
yadā prakāśate viśvaṃ tadāham bhāsa eva hi //
aho vikalpitaṃ viśvam ajñānān mayi bhāsate
rūpyaṃ śuktau phaṇī rajjau vāri sūryakare yathā //
Note: aho vikalpitaṃ viśvam ajñānān mayi bhāsate
rūpyaṃ śuktau phaṇī rajjau vāri sūryakare yathā //
matto vinirgataṃ viśvaṃ mayy eva layam eṣyati
mṛdi kumbho jale vīciḥ kanake kaṭakaṃ yathā //
Note: matto vinirgataṃ viśvaṃ mayy eva layam eṣyati
mṛdi kumbho jale vīciḥ kanake kaṭakaṃ yathā //
aho ahaṃ namo mahyaṃ, vināśo yasya nāsti me
brahmādistambaparyantaṃ jagannāśe 'pi tiṣṭhataḥ //
Note: aho ahaṃ namo mahyaṃ, vināśo yasya nāsti me
brahmādi-stamba-paryantaṃ jagannāśe 'pi tiṣṭhataḥ //
aho ahaṃ namo mahyaṃ eko 'haṃ dehavān api
kvacin na gantā nāgantā vyāpya viśvam avasthitaḥ //
Note: aho ahaṃ namo mahyaṃ eko 'haṃ dehavān api
kvacin na gantā nāgantā vyāpya viśvam avasthitaḥ //
aho ahaṃ namo mahyaṃ dakṣo nāstīha matsamaḥ
asaṃspṛśya śarīreṇa yena viśvaṃ ciraṃ dhṛtam //
Note: aho ahaṃ namo mahyaṃ dakṣo nāstīha mat-samaḥ
asaṃspṛśya śarīreṇa yena viśvaṃ ciraṃ dhṛtam //
aho ahaṃ namo mahyaṃ yasya me nāsti kiṃcana
athavā yasya me sarvaṃ yad vāṅmanasagocaram //
Note: aho ahaṃ namo mahyaṃ yasya me nāsti kiṃcana
athavā yasya me sarvaṃ yad vāṅ-manasa-gocaram //
jñānaṃ jñeyaṃ tathā jñātā tritayaṃ nāsti vāstavam
ajñānād bhāti yatredaṃ so 'ham asmi nirañjanaḥ //
Note: jñānaṃ jñeyaṃ tathā jñātā tritayaṃ nāsti vāstavam
ajñānād bhāti yatredaṃ so 'ham asmi nirañjanaḥ //
dvaitamūlam aho duḥkhaṃ nānyat tasyāsti bheṣajam
dṛśyam etan mṛṣā sarvaṃ eko 'haṃ cidraso 'malaḥ //
Note: dvaita-mūlam aho duḥkhaṃ nānyat tasyāsti bheṣajam
dṛśyam etan mṛṣā sarvaṃ eko 'haṃ cid-raso 'malaḥ //
bodhamātro 'ham ajñānād upadhiḥ kalpito mayā
evaṃ vimṛśato nityaṃ nirvikalpe sthitir mama //
Note: bodha-mātro 'ham ajñānād upadhiḥ kalpito mayā
evaṃ vimṛśato nityaṃ nirvikalpe sthitir mama //
na me bandho 'sti mokṣo vā bhrāntiḥ śāntā nirāśrayā
aho mayi sthitaṃ viśvaṃ vastuto na mayi sthitam //
Note: na me bandho 'sti mokṣo vā bhrāntiḥ śāntā nirāśrayā
aho mayi sthitaṃ viśvaṃ vastuto na mayi sthitam //
saśarīram idaṃ viśvaṃ na kiṃcid iti niścitam
śuddhacinmātra ātmā ca tat kasmin kalpanādhunā //
Note: sa-śarīram idaṃ viśvaṃ na kiṃcid iti niścitam
śuddha-cin-mātra ātmā ca tat kasmin kalpanādhunā //
śarīraṃ svarganarakau bandhamokṣau bhayaṃ tathā
kalpanāmātram evaitat kiṃ me kāryaṃ cidātmanaḥ //
Note: śarīraṃ svarga-narakau bandha-mokṣau bhayaṃ tathā
kalpanā-mātram evaitat kiṃ me kāryaṃ cidātmanaḥ //
aho janasamūhe 'pi na dvaitaṃ paśyato mama
araṇyam iva saṃvṛttaṃ kva ratiṃ karavāṇy aham //
Note: aho jana-samūhe 'pi na dvaitaṃ paśyato mama
araṇyam iva saṃvṛttaṃ kva ratiṃ karavāṇy aham //
nāham deho na me deho jīvo nāham, ahaṃ hi cit
ayam eva hi me bandha āsīt yā jīvite spṛhā //
Note: nāham deho na me deho jīvo nāham, ahaṃ hi cit
ayam eva hi me bandha āsīt yā jīvite spṛhā //
aho bhuvanakallolair vicitrair drāk samutthitam
mayy anantamahāmbhodhau cittavāte samudyate //
Note: aho bhuvana-kallolair vicitrair drāk samutthitam
mayy ananta-mahāmbhodhau citta-vāte samudyate //
mayy anantamahāmbhodhau cittavāte praśāmyati
abhāgyāj jīvavaṇijo jagat poto vinaśvaraḥ //
Note: mayy ananta-mahāmbhodhau citta-vāte praśāmyati
abhāgyāj jīva-vaṇijo jagat poto vinaśvaraḥ //
mayy anantamahāmbhodhav āścaryaṃ jīvavīcayaḥ
udyanti ghnanti khelanti praviśanti svabhāvataḥ //
Note: mayy ananta-mahāmbhodhav āścaryaṃ jīva-vīcayaḥ
udyanti ghnanti khelanti praviśanti svabhāvataḥ //
avināśinam ātmānam ekaṃ vijñāya tattvataḥ
tavātmajñasya dhīrasya katham arthārjane ratiḥ //
Note: avināśinam ātmānam ekaṃ vijñāya tattvataḥ
tavātma-jñasya dhīrasya katham arthārjane ratiḥ //
ātmājñānād aho prītir viṣayabhramagocare
śukter ajñānato lobho yathā rajatavibhrame //
Note: ātmājñānād aho prītir viṣaya-bhrama-gocare
śukter ajñānato lobho yathā rajata-vibhrame //
viśvaṃ sphurati yatredaṃ taraṅgā iva sāgare
so 'ham asmīti vijñāya, kiṃ dīna iva dhāvasi //
Note: viśvaṃ sphurati yatredaṃ taraṅgā iva sāgare
so 'ham asmīti vijñāya, kiṃ dīna iva dhāvasi //
śrutvāpi śuddhacaitanyam ātmānam atisundaram
upasthetyantasaṃsakto mālinyam adhigacchati //
Note: śrutvāpi śuddha-caitanyam ātmānam atisundaram
upasthetyanta-saṃsakto mālinyam adhigacchati //
sarvabhūteṣu cātmānaṃ sarvabhūtāni cātmani
muner jānata āścaryaṃ mamatvam anuvartate //
Note: sarva-bhūteṣu cātmānaṃ sarva-bhūtāni cātmani
muner jānata āścaryaṃ mamatvam anuvartate //
āsthitaḥ paramādvaitaṃ mokṣārthe 'pi vyavasthitaḥ
āścaryaṃ kāmavaśago vikalaḥ keliśikṣayā //
Note: āsthitaḥ paramādvaitaṃ mokṣārthe 'pi vyavasthitaḥ
āścaryaṃ kāma-vaśago vikalaḥ keli-śikṣayā //
udbhūtaṃ jñānadurmitram avadhāryātidurbalaḥ
āścaryaṃ kāmam ākāṅkṣet kālam antam anuśritaḥ //
Note: udbhūtaṃ jñāna-durmitram avadhāryātidurbalaḥ
āścaryaṃ kāmam ākāṅkṣet kālam antam anuśritaḥ //
ihāmutra viraktasya nityānityavivekinaḥ
āścaryaṃ mokṣakāmasya mokṣād eva vibhīṣikā //
Note: ihāmutra viraktasya nityānitya-vivekinaḥ
āścaryaṃ mokṣa-kāmasya mokṣād eva vibhīṣikā //
dhīras tu bhojyamāno 'pi pīḍyamāno 'pi sarvadā
ātmānaṃ kevalaṃ paśyan na tuṣyati na kupyati //
Note: dhīras tu bhojyamāno 'pi pīḍyamāno 'pi sarvadā
ātmānaṃ kevalaṃ paśyan na tuṣyati na kupyati //
ceṣṭamānaṃ śarīraṃ svaṃ paśyaty anyaśarīravat
saṃstave cāpi nindāyāṃ kathaṃ kṣubhyet mahāśayaḥ //
Note: ceṣṭamānaṃ śarīraṃ svaṃ paśyaty anya-śarīravat
saṃstave cāpi nindāyāṃ kathaṃ kṣubhyet mahāśayaḥ //
māyāmātram idaṃ viśvaṃ paśyan vigatakautukaḥ
api sannihite mṛtyau kathaṃ trasyati dhīradhīḥ //
Note: māyā-mātram idaṃ viśvaṃ paśyan vigata-kautukaḥ
api sannihite mṛtyau kathaṃ trasyati dhīradhīḥ //
niḥspṛhaṃ mānasaṃ yasya nairāśye 'pi mahātmanaḥ
tasyātmajñānatṛptasya tulanā kena jāyate //
Note: niḥspṛhaṃ mānasaṃ yasya nairāśye 'pi mahātmanaḥ
tasyātma-jñāna-tṛptasya tulanā kena jāyate //
svabhāvād eva jānāno dṛśyam etan na kiṃcana
idaṃ grāhyam idaṃ tyājyaṃ sa kiṃ paśyati dhīradhīḥ //
Note: svabhāvād eva jānāno dṛśyam etan na kiṃcana
idaṃ grāhyam idaṃ tyājyaṃ sa kiṃ paśyati dhīradhīḥ //
antastyaktakaṣāyasya nirdvandvasya nirāśiṣaḥ
yadṛcchayāgato bhogo na duḥkhāya na tuṣṭaye //
Note: antas-tyakta-kaṣāyasya nirdvandvasya nirāśiṣaḥ
yad-ṛcchay-āgato bhogo na duḥkhāya na tuṣṭaye //
hantātmajñasya dhīrasya khelato bhogalīlayā
na hi saṃsāravāhīkair mūḍaiḥ saha samānatā //
Note: hantātma-jñasya dhīrasya khelato bhoga-līlayā
na hi saṃsāra-vāhīkair mūḍaiḥ saha samānatā //
yat padaṃ prepsavo dīnāḥ śakrādyāḥ sarvadevatāḥ
aho tatra sthito yogī na harṣam upagacchati //
Note: yat padaṃ prepsavo dīnāḥ śakrādyāḥ sarva-devatāḥ
aho tatra sthito yogī na harṣam upagacchati //
tajjñasya puṇyapāpābhyāṃ sparśo hy antar na jāyate
na hy ākāśasya dhūmena dṛśyamānāpi saṅgati //
Note: taj-jñasya puṇya-pāpābhyāṃ sparśo hy antar na jāyate
na hy ākāśasya dhūmena dṛśyamānāpi saṅgati //
ātmaivedaṃ jagat sarvaṃ jñātaṃ yena mahātmanā
yadṛcchayā varttamānaṃ taṃ niṣeddhuṃ kṣameta kaḥ //
Note: ātmaivedaṃ jagat sarvaṃ jñātaṃ yena mahātmanā
yad-ṛcchayā varttamānaṃ taṃ niṣeddhuṃ kṣameta kaḥ //
ābrahmastambaparyante bhūtagrāme caturvidhe
vijñasyaiva hi sāmarthyam icchānicchāvivarjane //
Note: ā-brahma-stamba-paryante bhūta-grāme catur-vidhe
vijñasyaiva hi sāmarthyam icchānicchā-vivarjane //
ātmānam advayaṃ kaścij jānāti jagad īśvaraṃ
yad vetti tat sa kurute na bhayaṃ tasya kutracit //
Note: ātmānam advayaṃ kaścij jānāti jagad īśvaraṃ
yad vetti tat sa kurute na bhayaṃ tasya kutracit //
na te saṅgo 'sti kenāpi kiṃ śuddhas tyaktum icchasi
saṅghātavilayaṃ kurvann evam eva layaṃ vraja //
Note: na te saṅgo 'sti kenāpi kiṃ śuddhas tyaktum icchasi
saṅghāta-vilayaṃ kurvann evam eva layaṃ vraja //
udeti bhavato viśvaṃ vāridher iva budbudaḥ
iti jñatvaikam ātmānam evam eva layaṃ vraja //
Note: udeti bhavato viśvaṃ vāridher iva budbudaḥ
iti jñatvaikam ātmānam evam eva layaṃ vraja //
pratyakṣam apy avastutvād viśvaṃ nāsty amale tvayi
rajjusarpa iva vyaktam evam eva layaṃ vraja //
Note: pratyakṣam apy avastutvād viśvaṃ nāsty amale tvayi
rajju-sarpa iva vyaktam evam eva layaṃ vraja //
samaduḥkhasukhaḥ pūrṇa āśānairāśyayoḥ samaḥ
samajīvitamṛtyuḥ sann evam eva layaṃ vraja //
Note: sama-duḥkha-sukhaḥ pūrṇa āśā-nairāśyayoḥ samaḥ
sama-jīvita-mṛtyuḥ sann evam eva layaṃ vraja //
ākāśavad ananto 'haṃ ghaṭavat prakṛtaṃ jagat
iti jñānaṃ tathaitasya na tyāgo na graho layaḥ //
Note: ākāśavad ananto 'haṃ ghaṭavat prakṛtaṃ jagat
iti jñānaṃ tathaitasya na tyāgo na graho layaḥ //
mahodadhir ivāhaṃ sa prapañco vīcisaṃnibhaḥ
iti jñānaṃ tathaitasya na tyāgo na graho layaḥ //
Note: mahodadhir ivāhaṃ sa prapañco vīci-saṃnibhaḥ
iti jñānaṃ tathaitasya na tyāgo na graho layaḥ //
ahaṃ sa śuktisaṅkāśo rūpyavad viśvakalpanā
iti jñānaṃ tathaitasya na tyāgo na graho layaḥ //
Note: ahaṃ sa śukti-saṅkāśo rūpyavad viśva-kalpanā
iti jñānaṃ tathaitasya na tyāgo na graho layaḥ //
ahaṃ vā sarvabhūteṣu sarvabhūtāny atho mayi
iti jñānaṃ tathaitasya na tyāgo na graho layaḥ //
Note: ahaṃ vā sarva-bhūteṣu sarva-bhūtāny atho mayi
iti jñānaṃ tathaitasya na tyāgo na graho layaḥ //
mayy anantamahāmbhodhau viśvapota itastataḥ
bhramati svāntavātena na mamāsty asahiṣṇutā //
Note: mayy ananta-mahāmbhodhau viśva-pota itas-tataḥ
bhramati svānta-vātena na mamāsty asahiṣṇutā //
mayy anantamahāmbhodhau jagadvīciḥ svabhāvataḥ
udetu vastam āyātu na me vṛddhir na ca kṣatiḥ //
Note: mayy ananta-mahāmbhodhau jagad-vīciḥ svabhāvataḥ
udetu vastam āyātu na me vṛddhir na ca kṣatiḥ //
mayy anantamahāmbhodhau viśvaṃ nāma vikalpanā
atiśānto nirākāra etad evāham āsthitaḥ //
Note: mayy ananta-mahāmbhodhau viśvaṃ nāma vikalpanā
atiśānto nirākāra etad evāham āsthitaḥ //
nātmā bhāveṣu no bhāvas tatrānante niranjane
ity asakto 'spṛhaḥ śānta etad evāham āstitaḥ //
Note: nātmā bhāveṣu no bhāvas tatrānante niranjane
ity asakto 'spṛhaḥ śānta etad evāham āstitaḥ //
aho cinmātram evāham indrajālopamaṃ jagat
ato mama kathaṃ kutra heyopādeyakalpanā //
Note: aho cin-mātram evāham indra-jālopamaṃ jagat
ato mama kathaṃ kutra heyopādeya-kalpanā //
tadā bandho yadā cittaṃ kiṃcid vāñchati ṣocati
kiṃcin muñcati gṛhṇāti kiṃcid dhṛṣyati kupyati //
Note: tadā bandho yadā cittaṃ kiṃcid vāñchati ṣocati
kiṃcin muñcati gṛhṇāti kiṃcid dhṛṣyati kupyati //
tadā muktir yadā cittaṃ na vāñchati na śocati
na muñcati na gṛhṇāti na hṛṣyati na kupyati //
Note: tadā muktir yadā cittaṃ na vāñchati na śocati
na muñcati na gṛhṇāti na hṛṣyati na kupyati //
tadā bandho yadā cittaṃ saktaṃ kāsv api dṛṣṭiṣu
tadā mokṣo yadā cittam asaktaṃ sarvadṛṣṭiṣu //
Note: tadā bandho yadā cittaṃ saktaṃ kāsv api dṛṣṭiṣu
tadā mokṣo yadā cittam asaktaṃ sarva-dṛṣṭiṣu //
yadā nāhaṃ tadā mokṣo yadāhaṃ bandhanaṃ tadā
matveti helayā kiṃcit mā gṛhāṇa vimuñca mā //
Note: yadā nāhaṃ tadā mokṣo yadāhaṃ bandhanaṃ tadā
matveti helayā kiṃcit mā gṛhāṇa vimuñca mā //
kṛtākṛte ca dvandvāni kadā śāntāni kasya vā
evaṃ jñātveha nirvedād bhava tyāgaparo 'vratī //
Note: kṛtākṛte ca dvandvāni kadā śāntāni kasya vā
evaṃ jñātveha nirvedād bhava tyāga-paro 'vratī //
kasyāpi tāta dhanyasya lokaceṣṭāvalokanāt
jīvitecchā bubhukṣā ca bubhutsopaśamaḥ gatāḥ //
Note: kasyāpi tāta dhanyasya loka-ceṣṭāvalokanāt
jīvitecchā bubhukṣā ca bubhutsopaśamaḥ gatāḥ //
anityaṃ sarvam evedaṃ tāpatritayadūṣitam
asāraṃ ninditaṃ heyam iti niścitya śāmyati //
Note: anityaṃ sarvam evedaṃ tāpa-tritaya-dūṣitam
asāraṃ ninditaṃ heyam iti niścitya śāmyati //
ko 'sau kālo vayaḥ kiṃ vā yatra dvandvāni no nṛṇām
tāny upekṣya yathāprāptavartī siddhim avāpnuyāt //
Note: ko 'sau kālo vayaḥ kiṃ vā yatra dvandvāni no nṛṇām
tāny upekṣya yathā-prāptavartī siddhim avāpnuyāt //
nānā mataṃ maharṣīṣāṃ sādhūnāṃ yogināṃ tathā
dṛṣṭvā nirvedam āpannaḥ ko na śāmyati mānavaḥ //
Note: nānā mataṃ maharṣīṣāṃ sādhūnāṃ yogināṃ tathā
dṛṣṭvā nirvedam āpannaḥ ko na śāmyati mānavaḥ //
kṛtvā mūrtiparijñānaṃ caitanyasya na kiṃ guruḥ
nirvedasamatāyuktyā yas tārayati saṃsṛteḥ //
Note: kṛtvā mūrti-parijñānaṃ caitanyasya na kiṃ guruḥ
nirveda-samatāyuktyā yas tārayati saṃsṛteḥ //
paśya bhūtavikārāṃs tvaṃ bhūtamātrān yathārthataḥ
tatkṣaṇād bandhanirmuktaḥ svarūpastho bhaviṣyasi //
Note: paśya bhūta-vikārāṃs tvaṃ bhūta-mātrān yathārthataḥ
tat-kṣaṇād bandha-nirmuktaḥ sva-rūpa-stho bhaviṣyasi //
vāsanā eva saṃsāra iti sarvā vimuñca tāḥ
tattyāgo vāsanātyāgāt sthitir adya yathā tathā //
Note: vāsanā eva saṃsāra iti sarvā vimuñca tāḥ
tat-tyāgo vāsanā-tyāgāt sthitir adya yathā tathā //
vihāya vairiṇaṃ kāmam arthaṃ cānarthasaṅkulam
dharmam apy etayor hetuṃ sarvatrānādaraṃ kuru //
Note: vihāya vairiṇaṃ kāmam arthaṃ cānartha-saṅkulam
dharmam apy etayor hetuṃ sarvatrānādaraṃ kuru //
svapnendrajālavat paśya dināni trīṇi pañca vā
mitrakṣetradhanāgāradāradāyādisampadaḥ //
Note: svapnendra-jālavat paśya dināni trīṇi pañca vā
mitra-kṣetra-dhanāgāradāra-dāyādi-sampadaḥ //
yatra yatra bhavet tṛṣṇā, saṃsāraṃ viddhi tatra vai
prauḍhavairāgyam āśritya vītatṛṣṇaḥ sukhī bhava //
Note: yatra yatra bhavet tṛṣṇā, saṃsāraṃ viddhi tatra vai
prauḍha-vairāgyam āśritya vīta-tṛṣṇaḥ sukhī bhava //
tṛṣṇāmātrātmako bandhas, tannāśo mokṣa ucyate
bhavāsaṃsaktimātreṇa prāptituṣṭir muhurmuhuḥ //
Note: tṛṣṇā-mātrātmako bandhas, tan-nāśo mokṣa ucyate
bhavāsaṃsakti-mātreṇa prāpti-tuṣṭir muhur-muhuḥ //
tvam ekaś cetanaḥ śuddho jaḍaṃ viśvam asat tathā
avidyāpi na kiṃcit sā kā bubhutsā tathāpi te //
Note: tvam ekaś cetanaḥ śuddho jaḍaṃ viśvam asat tathā
avidyāpi na kiṃcit sā kā bubhutsā tathāpi te //
rājyaṃ sutāḥ kalatrāṇi śarīrāṇi sukhāni ca
saṃsaktasyāpi naṣṭāni tava janmani janmani //
Note: rājyaṃ sutāḥ kalatrāṇi śarīrāṇi sukhāni ca
saṃsaktasyāpi naṣṭāni tava janmani janmani //
alam arthena kāmena sukṛtenāpi karmaṇā
ebhyaḥ saṃsārakāntāre na viśrāntam abhūn manaḥ //
Note: alam arthena kāmena sukṛtenāpi karmaṇā
ebhyaḥ saṃsāra-kāntāre na viśrāntam abhūn manaḥ //
kṛtaṃ na kati janmāni kāyena manasā girā
duḥkham āyāsadaṃ karma tad adyāpy uparamyatām //
Note: kṛtaṃ na kati janmāni kāyena manasā girā
duḥkham āyāsadaṃ karma tad adyāpy uparamyatām //
bhāvābhāvavikāraś ca svabhāvād iti niścayī
nirvikāro gatakleśaḥ sukhenaivopaśāmyati //
Note: bhāvābhāva-vikāraś ca sva-bhāvād iti niścayī
nirvikāro gata-kleśaḥ sukhenaivopaśāmyati //
īśvaraḥ sarvanirmātā nehānya iti niścayī
antargalitasarvāśaḥ śāntaḥ kvāpi na sajjate //
Note: īśvaraḥ sarva-nirmātā nehānya iti niścayī
antar-galita-sarvāśaḥ śāntaḥ kvāpi na sajjate //
āpadaḥ sampadaḥ kāle daivād eveti niścayī
tṛptaḥ svasthendriyo nityaṃ na vāñchati na śocati //
Note: āpadaḥ sampadaḥ kāle daivād eveti niścayī
tṛptaḥ svasthendriyo nityaṃ na vāñchati na śocati //
sukhaduḥkhe janmamṛtyū daivād eveti niścayī
sādhyādarśī nirāyāsaḥ kurvann api na lipyate //
Note: sukha-duḥkhe janma-mṛtyū daivād eveti niścayī
sādhyādarśī nirāyāsaḥ kurvann api na lipyate //
cintayā jāyate duḥkhaṃ nānyatheheti niścayī
tayā hīnaḥ sukhī śāntaḥ sarvatra galitaspṛhaḥ //
Note: cintayā jāyate duḥkhaṃ nānyatheheti niścayī
tayā hīnaḥ sukhī śāntaḥ sarvatra galita-spṛhaḥ //
nāhaṃ deho na me deho bodho 'ham iti niścayī
kaivalyam iva saṃprāpto na smaraty akṛtaṃ kṛtam //
Note: nāhaṃ deho na me deho bodho 'ham iti niścayī
kaivalyam iva saṃprāpto na smaraty akṛtaṃ kṛtam //
ābrahmastambaparyantam aham eveti niścayī
nirvikalpaḥ śuciḥ śāntaḥ prāptāprāptavinirvṛtaḥ //
Note: ā-brahma-stamba-paryantam aham eveti niścayī
nirvikalpaḥ śuciḥ śāntaḥ prāptāprāpta-vinirvṛtaḥ //
nānāścaryam idaṃ viśvaṃ na kiṃcid iti niścayī
nirvāsanaḥ sphūrtimātro na kiṃcid iva śāmyati //
Note: nānāścaryam idaṃ viśvaṃ na kiṃcid iti niścayī
nirvāsanaḥ sphūrti-mātro na kiṃcid iva śāmyati //
kāyakṛtyāsahaḥ pūrvaṃ tato vāgvistarāsahaḥ
atha cintāsahas tasmād evam evāham āsthitaḥ //
Note: kāya-kṛty-āsahaḥ pūrvaṃ tato vāg-vistarāsahaḥ
atha cintāsahas tasmād evam evāham āsthitaḥ //
prītyabhāvena śabdāder adṛśyatvena cātmanaḥ
vikṣepaikāgrahṛdaya evam evāhaṃ āsthitaḥ //
Note: prīty-abhāvena śabdāder adṛśyatvena cātmanaḥ
vikṣepaikāgra-hṛdaya evam evāhaṃ āsthitaḥ //
samādhyāsādivikṣiptau vyavahāraḥ samādhaye
evaṃ vilokya niyamam evam evāham āsthitaḥ //
Note: sam-ādhyās-ādi-vikṣiptau vyavahāraḥ samādhaye
evaṃ vilokya niyamam evam evāham āsthitaḥ //
heyopādeyavirahād evaṃ harṣaviṣādayoḥ
abhāvād adya he brahmann evam evāham āsthitaḥ //
Note: heyopādeya-virahād evaṃ harṣa-viṣādayoḥ
abhāvād adya he brahmann evam evāham āsthitaḥ //
āśramānāśramaṃ dhyānaṃ cittasvīkṛtavarjanam
vikalpaṃ mama vīkṣyaitair evam evāham āsthitaḥ //
Note: āśramānāśramaṃ dhyānaṃ cittas-vīkṛta-varjanam
vikalpaṃ mama vīkṣyaitair evam evāham āsthitaḥ //
karmānuṣṭhānam ajñānād yathaivoparamas tathā
buddhvā saṃyag idaṃ tattvam evam evāham āsthitaḥ //
Note: karmānuṣṭhānam ajñānād yathaivoparamas tathā
buddhvā saṃyag idaṃ tattvam evam evāham āsthitaḥ //
acintyaṃ cintyamāno 'pi cintārūpaṃ bhajaty asau
tyaktvā tadbhāvanaṃ tasmād evam evāham āsthitaḥ //
Note: acintyaṃ cintyamāno 'pi cintārūpaṃ bhajaty asau
tyaktvā tad-bhāvanaṃ tasmād evam evāham āsthitaḥ //
evam eva kṛtaṃ yena sa kṛtārtho bhaved asau
evam eva svabhāvo yaḥ sa kṛtārtho bhaved asau //
Note: evam eva kṛtaṃ yena sa kṛtārtho bhaved asau
evam eva svabhāvo yaḥ sa kṛtārtho bhaved asau //
akiṃcanabhavaṃ svāsthyaṃ kaupīnatve 'pi durlabham
tyāgādāne vihāyāsmād aham āse yathāsukham //
Note: akiṃcana-bhavaṃ svāsthyaṃ kaupīnatve 'pi durlabham
tyāgādāne vihāyāsmād aham āse yathā-sukham //
kutrāpi khedaḥ kāyasya, jihvā kutrāpi khidyate
manaḥ kutrāpi tat tyaktvā puruṣārthe sthitaḥ sukham //
Note: kutrāpi khedaḥ kāyasya, jihvā kutrāpi khidyate
manaḥ kutrāpi tat tyaktvā puruṣārthe sthitaḥ sukham //
kṛtaṃ kim api naiva syād iti sañcintya tattvataḥ
yadā yat kartum āyāti tat kṛtvāse yathāsukham //
Note: kṛtaṃ kim api naiva syād iti sañcintya tattvataḥ
yadā yat kartum āyāti tat kṛtvāse yathā-sukham //
karmanaiṣkarmyanirbandhabhāvā dehasthayoginaḥ
saṃyogāyogavirahād aham āse yathāsukham //
Note: karma-naiṣkarmya-nirbandhabhāvā deha-stha-yoginaḥ
saṃyogāyoga-virahād aham āse yathā-sukham //
arthānarthau na me sthityā gatyā na śayanena vā
tiṣṭhan gacchan svapan tasmād aham āse yathāsukham //
Note: arthānarthau na me sthityā gatyā na śayanena vā
tiṣṭhan gacchan svapan tasmād aham āse yathā-sukham //
svapato nāsti me hāniḥ siddhir yatnavato na vā
nāśollāsau vihāyāsmād aham āse yathāsukham //
Note: svapato nāsti me hāniḥ siddhir yatnavato na vā
nāśollāsau vihāyāsmād aham āse yathā-sukham //
sukhādirūpā niyamaṃ bhāveṣv ālokya bhūriśaḥ
śubhāśubhe vihāyāsmād aham āse yathāsukham //
Note: sukhādi-rūpā niyamaṃ bhāveṣv ālokya bhūriśaḥ
śubhāśubhe vihāyāsmād aham āse yathā-sukham //
prakṛtyā śūnyacitto yaḥ pramādād bhāvabhāvanaḥ
nidrito bodhita iva kṣīṇasaṃsmaraṇo hi saḥ //
Note: prakṛtyā śūnya-citto yaḥ pramādād bhāva-bhāvanaḥ
nidrito bodhita iva kṣīṇa-saṃsmaraṇo hi saḥ //
kva dhanāni kva mitrāṇi kva me viṣayadasyavaḥ
kva śāstraṃ kva ca vijñānaṃ yadā me galitā spṛhā //
Note: kva dhanāni kva mitrāṇi kva me viṣaya-dasyavaḥ
kva śāstraṃ kva ca vijñānaṃ yadā me galitā spṛhā //
vijñāte sākṣipuruṣe paramātmani ceśvare
nairāśye bandhamokṣe ca na cintā muktaye mama //
Note: vijñāte sākṣi-puruṣe paramātmani ceśvare
nairāśye bandha-mokṣe ca na cintā muktaye mama //
antarvikalpaśūnyasya bahiḥ svacchandacāriṇaḥ
bhrāntasyeva daśās tās tās tādṛśā eva jānate //
Note: antar-vikalpa-śūnyasya bahiḥ sva-cchanda-cāriṇaḥ
bhrāntasyeva daśās tās tās tādṛśā eva jānate //
yathātathopadeśena kṛtārthaḥ sattvabuddhimān
ājīvam api jijñāsuḥ paras tatra vimuhyati //
Note: yathā-tathopadeśena kṛtārthaḥ sattva-buddhimān
ājīvam api jijñāsuḥ paras tatra vimuhyati //
mokṣo viṣayavairasyaṃ bandho vaiṣayiko rasaḥ
etāvad eva vijñānaṃ yathecchasi tathā kuru //
Note: mokṣo viṣaya-vairasyaṃ bandho vaiṣayiko rasaḥ
etāvad eva vijñānaṃ yathecchasi tathā kuru //
vāgmiprājñamahodyogaṃ janaṃ mūkajaḍālasam
karoti tattvabodho 'yam atas tyakto bubhukṣubhiḥ //
Note: vāgmi-prājña-mahodyogaṃ janaṃ mūka-jaḍālasam
karoti tattva-bodho 'yam atas tyakto bubhukṣubhiḥ //
na tvaṃ deho na te deho bhoktā kartā na vā bhavān
cidrūpo 'si sadā sākṣī nirapekṣaḥ sukhaṃ cara //
Note: na tvaṃ deho na te deho bhoktā kartā na vā bhavān
cid-rūpo 'si sadā sākṣī nirapekṣaḥ sukhaṃ cara //
rāgadveṣau manodharmau na manas te kadācana
nirvikalpo 'si bodhātmā nirvikāraḥ sukhaṃ cara //
Note: rāga-dveṣau mano-dharmau na manas te kadācana
nirvikalpo 'si bodhātmā nirvikāraḥ sukhaṃ cara //
sarvabhūteṣu cātmānaṃ sarvabhūtāni cātmani
vijñāya nirahaṃkāro nirmamas tvaṃ sukhī bhava //
Note: sarva-bhūteṣu cātmānaṃ sarva-bhūtāni cātmani
vijñāya nirahaṃ-kāro nirmamas tvaṃ sukhī bhava //
viṣvaṃ sphurati yatredaṃ taraṅgā iva sāgare
tat tvam eva na sandehaś cinmūrte vijvaro bhava //
Note: viṣvaṃ sphurati yatredaṃ taraṅgā iva sāgare
tat tvam eva na sandehaś cin-mūrte vijvaro bhava //
śraddhatsva tāta śraddhatsva nātra mohaṃ kuruṣva bhoḥ
jñānasvarūpo bhagavān ātmā tvaṃ prakṛteḥ paraḥ //
Note: śraddhatsva tāta śraddhatsva nātra mohaṃ kuruṣva bhoḥ
jñāna-svarūpo bhagavān ātmā tvaṃ prakṛteḥ paraḥ //
guṇaiḥ saṃveṣṭito dehas tiṣṭhaty āyāti yāti ca
ātmā na gantā nāgantā kim enam anuśocasi //
Note: guṇaiḥ saṃveṣṭito dehas tiṣṭhaty āyāti yāti ca
ātmā na gantā nāgantā kim enam anuśocasi //
dehas tiṣṭhatu kalpāntaṃ gacchatv adyaiva vā punaḥ
kva vṛddhiḥ kva ca vā hānis tava cinmātrarūpiṇaḥ //
Note: dehas tiṣṭhatu kalpāntaṃ gacchatv adyaiva vā punaḥ
kva vṛddhiḥ kva ca vā hānis tava cin-mātra-rūpiṇaḥ //
tvayy anantamahāmbhodhau viśvavīciḥ svabhāvataḥ
udetu vāstam āyātu na te vṛddhir na vā kṣatiḥ //
Note: tvayy ananta-mahāmbhodhau viśva-vīciḥ sva-bhāvataḥ
udetu vāstam āyātu na te vṛddhir na vā kṣatiḥ //
tāta cinmātrarūpo 'si na te bhinnam idaṃ jagat
ataḥ kasya kathaṃ kutra heyopādeyakalpanā //
Note: tāta cin-mātra-rūpo 'si na te bhinnam idaṃ jagat
ataḥ kasya kathaṃ kutra heyopādeya-kalpanā //
ekasminn avyaye śānte cidākāśe 'male tvayi
kuto janma kutaḥ karma kuto 'haṃkāra eva ca //
Note: ekasminn avyaye śānte cid-ākāśe 'male tvayi
kuto janma kutaḥ karma kuto 'haṃkāra eva ca //
yat tvaṃ paśyasi tatraikas tvam eva pratibhāsase
kiṃ pṛthak bhāsate svarṇāt kaṭakāṅgadanūpuram //
Note: yat tvaṃ paśyasi tatraikas tvam eva pratibhāsase
kiṃ pṛthak bhāsate svarṇāt kaṭakāṅgada-nūpuram //
ayaṃ so 'ham ayam nāhaṃ vibhāgam iti santyaja
sarvam ātmeti niścitya niḥsaṅkalpaḥ sukhī bhava //
Note: ayaṃ so 'ham ayam nāhaṃ vibhāgam iti santyaja
sarvam ātmeti niścitya niḥsaṅkalpaḥ sukhī bhava //
tavaivājñānato viśvaṃ tvam ekaḥ paramārthataḥ
tvatto 'nyo nāsti saṃsārī nāsaṃsārī ca kaścana //
Note: tavaivājñānato viśvaṃ tvam ekaḥ param-ārthataḥ
tvatto 'nyo nāsti saṃsārī nāsaṃsārī ca kaścana //
bhrāntimātram idaṃ viśvaṃ na kiṃcid iti niścayī
nirvāsanaḥ sphūrtimātro na kiṃcid iva śāmyati //
Note: bhrānti-mātram idaṃ viśvaṃ na kiṃcid iti niścayī
nirvāsanaḥ sphūrti-mātro na kiṃcid iva śāmyati //
eka eva bhavāmbhodhāv āsīd asti bhaviṣyati
na te bandho 'sti mokṣo vā kṛtakṛtyaḥ sukhaṃ cara //
Note: eka eva bhavāmbhodhāv āsīd asti bhaviṣyati
na te bandho 'sti mokṣo vā kṛta-kṛtyaḥ sukhaṃ cara //
mā saṅkalpavikalpābhyāṃ cittaṃ kṣobhaya cinmaya
upaśāmya sukhaṃ tiṣṭha svātmany ānandavigrahe //
Note: mā saṅkalpa-vikalpābhyāṃ cittaṃ kṣobhaya cin-maya
upaśāmya sukhaṃ tiṣṭha svātmany ānanda-vigrahe //
tyajaiva dhyānaṃ sarvatra mā kiṃcid dhṛdi dhāraya
ātmā tvaṃ mukta evāsi kiṃ vimṛśya kariṣyasi //
Note: tyajaiva dhyānaṃ sarvatra mā kiṃcid dhṛdi dhāraya
ātmā tvaṃ mukta evāsi kiṃ vimṛśya kariṣyasi //
ācakṣva śṛṇu vā tāta nānāśāstrāṇyanekaśaḥ
tathāpi na tava svāsthyaṃ sarvavismaraṇād ṛte //
Note: ācakṣva śṛṇu vā tāta nānā-śāstrāṇy-anekaśaḥ
tathāpi na tava svāsthyaṃ sarva-vismaraṇād ṛte //
bhogaṃ karma samādhiṃ vā kuru vijña tathāpi te
cittaṃ nirastasarvāśam atyarthaṃ rocayiṣyati //
Note: bhogaṃ karma samādhiṃ vā kuru vijña tathāpi te
cittaṃ nirasta-sarvāśam atyarthaṃ rocayiṣyati //
āyāsāt sakalo duḥkhī nainaṃ jānāti kaścana
anenaivopadeśena dhanyaḥ prāpnoti nirvṛtim //
Note: āyāsāt sakalo duḥkhī nainaṃ jānāti kaścana
anenaivopadeśena dhanyaḥ prāpnoti nirvṛtim //
vyāpāre khidyate yas tu nimeṣonmeṣayor api
tasyālasyadhurīṇasya sukhaṃ nānyasya kasyacit //
Note: vyāpāre khidyate yas tu nimeṣonmeṣayor api
tasyālasyadhurīṇasya sukhaṃ nānyasya kasyacit //
idaṃ kṛtam idaṃ neti dvandvair muktaṃ yadā manaḥ
dharmārthakāmamokṣeṣu nirapekṣaṃ tadā bhavet //
Note: idaṃ kṛtam idaṃ neti dvandvair muktaṃ yadā manaḥ
dharmārtha-kāma-mokṣeṣu nirapekṣaṃ tadā bhavet //
virakto viṣayadveṣṭā rāgī viṣayalolupaḥ
grahamokṣavihīnas tu na virakto na rāgavān //
Note: virakto viṣaya-dveṣṭā rāgī viṣaya-lolupaḥ
graha-mokṣa-vihīnas tu na virakto na rāgavān //
heyopādeyatā tāvat saṃsāraviṭapāṅkuraḥ
spṛhā jīvati yāvad vai nirvicāradaśāspadam //
Note: heyopādeyatā tāvat saṃsāra-viṭapāṅkuraḥ
spṛhā jīvati yāvad vai nirvicāradaśāspadam //
pravṛttau jāyate rāgo nirvṛttau dveṣa eva hi
nirdvandvo bālavad dhīmān evam eva vyavasthitaḥ //
Note: pravṛttau jāyate rāgo nirvṛttau dveṣa eva hi
nirdvandvo bālavad dhīmān evam eva vyava-sthitaḥ //
hātum icchati saṃsāraṃ rāgī duḥkhajihāsayā
vītarāgo hi nirduḥkhas tasminn api na khidyati //
Note: hātum icchati saṃsāraṃ rāgī duḥkha-jihāsayā
vīta-rāgo hi nirduḥkhas tasminn api na khidyati //
yasyābhimāno mokṣe 'pi dehe 'pi mamatā tathā
na ca jñānī na vā yogī kevalaṃ duḥkhabhāg asau //
Note: yasyābhimāno mokṣe 'pi dehe 'pi mamatā tathā
na ca jñānī na vā yogī kevalaṃ duḥkhabhāg asau //
haro yady upadeṣṭā te hariḥ kamalajo 'pi vā
tathāpi na tava svāsthyaṃ sarvavismaraṇād ṛte //
Note: haro yady upadeṣṭā te hariḥ kamala-jo 'pi vā
tathāpi na tava svāsthyaṃ sarva-vismaraṇād ṛte //
tena jñānaphalaṃ prāptaṃ yogābhyāsaphalaṃ tathā
tṛptaḥ svacchendriyo nityam ekākī ramate tu yaḥ //
Note: tena jñāna-phalaṃ prāptaṃ yogābhyāsa-phalaṃ tathā
tṛptaḥ svacchendriyo nityam ekākī ramate tu yaḥ //
na kadācij jagaty asmiṃs tattvajño hanta khidyati
yata ekena tenedaṃ pūrṇaṃ brahmāṇḍamaṇḍalam //
Note: na kadācij jagaty asmiṃs tattva-jño hanta khidyati
yata ekena tenedaṃ pūrṇaṃ brahmāṇḍa-maṇḍalam //
na jātu viṣayāḥ ke 'pi svārāmaṃ harṣayanty amī
sallakīpallavaprītam ivebhaṃ nimbapallavāḥ //
Note: na jātu viṣayāḥ ke 'pi svārāmaṃ harṣayanty amī
sallakī-pallava-prītam ivebhaṃ nimba-pallavāḥ //
yas tu bhogeṣu bhukteṣu na bhavaty adhivāsitaḥ
abhukteṣu nirākāṅkṣī tādṛśo bhavadurlabhaḥ //
Note: yas tu bhogeṣu bhukteṣu na bhavaty adhivāsitaḥ
abhukteṣu nirākāṅkṣī tādṛśo bhava-durlabhaḥ //
bubhukṣur iha saṃsāre mumukṣur api dṛśyate
bhogamokṣanirākāṅkṣī viralo hi mahāśāyaḥ //
Note: bubhukṣur iha saṃsāre mumukṣur api dṛśyate
bhoga-mokṣa-nirākāṅkṣī viralo hi mahāśāyaḥ //
dharmārthakāmamokṣeṣu jīvite maraṇe tathā
kasyāpy udāracittasya heyopādeyatā na hi //
Note: dharmārtha-kāma-mokṣeṣu jīvite maraṇe tathā
kasyāpy udāra-cittasya heyopādeyatā na hi //
vāñchā na viśvavilaye na dveṣas tasya ca sthitau
yathā jīvikayā tasmād dhanya āste yathā sukhaṃ //
Note: vāñchā na viśva-vilaye na dveṣas tasya ca sthitau
yathā jīvikayā tasmād dhanya āste yathā sukhaṃ //
kṛtārtho 'nena jñānenety evaṃ galitadhīḥ kṛtī
paśyan śṛṇvan spṛśan jighrann aśnann aste yathā sukhaṃ //
Note: kṛtārtho 'nena jñānenety evaṃ galita-dhīḥ kṛtī
paśyan śṛṇvan spṛśan jighrann aśnann aste yathā sukhaṃ //
śūnyā dṛṣṭir vṛthā ceṣṭā vikalānīndriyāṇi ca
na spṛhā na viraktir vā kṣīṇasaṃsārasāgare //
Note: śūnyā dṛṣṭir vṛthā ceṣṭā vikalānīndriyāṇi ca
na spṛhā na viraktir vā kṣīṇa-saṃsāra-sāgare //
na jagarti na nidrāti nonmīlati na mīlati
aho paradaśā kvāpi vartate muktacetasaḥ //
Note: na jagarti na nidrāti nonmīlati na mīlati
aho para-daśā kvāpi vartate mukta-cetasaḥ //
sarvatra dṛśyate svasthaḥ sarvatra vimalāśayaḥ
samastavāsanā mukto muktaḥ sarvatra rājate //
Note: sarvatra dṛśyate sva-sthaḥ sarvatra vimalāśayaḥ
samasta-vāsanā mukto muktaḥ sarvatra rājate //
paśyan śṛṇvan spṛśan jighrann aśnan gṛhṇan vadanvrajan
īhitānīhitair mukto mukta eva mahāśayaḥ //
Note: paśyan śṛṇvan spṛśan jighrann aśnan gṛhṇan vadanvrajan
īhitānīhitair mukto mukta eva mahāśayaḥ //
na nindati na ca stauti na hṛṣyati na kupyati
na dadāti na gṛhṇāti muktaḥ sarvatra nīrasaḥ //
Note: na nindati na ca stauti na hṛṣyati na kupyati
na dadāti na gṛhṇāti muktaḥ sarvatra nīrasaḥ //
sānurāgāṃ striyaṃ dṛṣṭvā mṛtyuṃ vā samupasthitam
avihvalamanāḥ svastho mukta eva mahāśayaḥ //
Note: sānurāgāṃ striyaṃ dṛṣṭvā mṛtyuṃ vā samupasthitam
avihvala-manāḥ sva-stho mukta eva mahāśayaḥ //
sukhe duḥkhe nare nāryāṃ saṃpatsu ca vipatsu ca
viśeṣo naiva dhīrasya sarvatra samadarśinaḥ //
Note: sukhe duḥkhe nare nāryāṃ saṃpatsu ca vipatsu ca
viśeṣo naiva dhīrasya sarvatra sama-darśinaḥ //
na hiṃsā naiva kāruṇyaṃ nauddhatyaṃ na ca dīnatā
nāścaryaṃ naiva ca kṣobhaḥ kṣīṇasaṃsaraṇe nare //
Note: na hiṃsā naiva kāruṇyaṃ nauddhatyaṃ na ca dīnatā
nāścaryaṃ naiva ca kṣobhaḥ kṣīṇa-saṃsaraṇe nare //
na mukto viṣayadveṣṭā na vā viṣayalolupaḥ
asaṃsaktamanā nityaṃ prāptāprāptam upāśnute //
Note: na mukto viṣaya-dveṣṭā na vā viṣaya-lolupaḥ
asaṃsakta-manā nityaṃ prāptāprāptam upāśnute //
samādhānāsamādhānahitāhitavikalpanāḥ
śūnyacitto na jānāti kaivalyam iva saṃsthitaḥ //
Note: samādhānāsamādhānahitāhita-vikalpanāḥ
śūnya-citto na jānāti kaivalyam iva saṃsthitaḥ //
nirmamo nirahaṃkāro na kiṃcid iti niścitaḥ
antargalitasarvāśaḥ kurvann api karoti na //
Note: nirmamo nirahaṃkāro na kiṃcid iti niścitaḥ
antar-galita-sarvāśaḥ kurvann api karoti na //
manaḥprakāśasammohasvapnajāḍyavivarjitaḥ
daśāṃ kām api saṃprāpto bhaved galitamānasaḥ //
Note: manaḥ-prakāśa-sammohasvapna-jāḍya-vivarjitaḥ
daśāṃ kām api saṃprāpto bhaved galita-mānasaḥ //
yasya bodhodaye tāvat svapnavad bhavati bhramaḥ
tasmai sukhaikarūpāya namaḥ śāntāya tejase //
Note: yasya bodhodaye tāvat svapnavad bhavati bhramaḥ
tasmai sukhaika-rūpāya namaḥ śāntāya tejase //
arjayitvākhilān arthān bhogān āpnoti puṣkalān
na hi sarvaparityāgam antareṇa sukhī bhavet //
Note: arjayitvākhilān arthān bhogān āpnoti puṣkalān
na hi sarva-parityāgam antareṇa sukhī bhavet //
kartavyaduḥkhamārtaṇḍajvālād agdhāntarātmanaḥ
kutaḥ praśamapīyūṣadhārāsāram ṛte sukham //
Note: kartavya-duḥkha-mārtaṇḍajvālād agdhāntarātmanaḥ
kutaḥ praśama-pīyūṣadhārāsāram ṛte sukham //
bhavo 'yaṃ bhāvanāmātro na kiṃcit paramarthataḥ
nāsty abhāvaḥ svabhāvanāṃ bhāvābhāvavibhāvinām //
Note: bhavo 'yaṃ bhāvanā-mātro na kiṃcit param-arthataḥ
nāsty abhāvaḥ sva-bhāvanāṃ bhāvābhāva-vibhāvinām //
na dūraṃ na ca saṅkocāl labdham evātmanaḥ padam
nirvikalpaṃ nirāyāsaṃ nirvikāraṃ nirañjanam //
Note: na dūraṃ na ca saṅkocāl labdham evātmanaḥ padam
nirvikalpaṃ nirāyāsaṃ nirvikāraṃ nirañjanam //
vyāmohamātraviratau svarūpādānamātrataḥ
vītaśokā virājante nirāvaraṇadṛṣṭayaḥ //
Note: vyāmoha-mātra-viratau svarūpādāna-mātrataḥ
vītaśokā virājante nirāvaraṇa-dṛṣṭayaḥ //
samastaṃ kalpanāmātram ātmā muktaḥ sanātanaḥ
iti vijñāya dhīro hi kim abhyasyati bālavat //
Note: samastaṃ kalpanā-mātram ātmā muktaḥ sanātanaḥ
iti vijñāya dhīro hi kim abhyasyati bālavat //
ātmā brahmeti niścitya bhāvābhāvau ca kalpitau
niṣkāmaḥ kiṃ vijānāti kiṃ brūte ca karoti kiṃ //
Note: ātmā brahmeti niścitya bhāvābhāvau ca kalpitau
niṣkāmaḥ kiṃ vijānāti kiṃ brūte ca karoti kiṃ //
ayaṃ so 'ham ayaṃ nāham iti kṣīṇā vikalpanāḥ
sarvam ātmeti niścitya tūṣṇībhūtasya yoginaḥ //
Note: ayaṃ so 'ham ayaṃ nāham iti kṣīṇā vikalpanāḥ
sarvam ātmeti niścitya tūṣṇī-bhūtasya yoginaḥ //
na vikṣepo na caikāgryaṃ nātibodho na mūḍhatā
na sukhaṃ na ca vā duḥkham upaśāntasya yoginaḥ //
Note: na vikṣepo na caikāgryaṃ nātibodho na mūḍhatā
na sukhaṃ na ca vā duḥkham upaśāntasya yoginaḥ //
svārājye bhaikṣavṛttau ca lābhālābhe jane vane
nirvikalpasvabhāvasya na viṣeso 'sti yoginaḥ //
Note: svārājye bhaikṣa-vṛttau ca lābhālābhe jane vane
nirvikalpa-svabhāvasya na viṣeso 'sti yoginaḥ //
kva dharmaḥ kva ca vā kāmaḥ kva cārthaḥ kva vivekitā
idaṃ kṛtam idaṃ neti dvandvair muktasya yoginaḥ //
Note: kva dharmaḥ kva ca vā kāmaḥ kva cārthaḥ kva vivekitā
idaṃ kṛtam idaṃ neti dvandvair muktasya yoginaḥ //
kṛtyaṃ kim api naivāsti na kāpi hṛdi rañjanā
yathājīvanam eveha jīvanmuktasya yoginaḥ //
Note: kṛtyaṃ kim api naivāsti na kāpi hṛdi rañjanā
yathā-jīvanam eveha jīvan-muktasya yoginaḥ //
kva mohaḥ kva ca vā viśvaṃ kva tad dhyānaṃ kva muktatā
sarvasaṅkalpasīmāyāṃ viśrāntasya mahātmanaḥ //
Note: kva mohaḥ kva ca vā viśvaṃ kva tad dhyānaṃ kva muktatā
sarva-saṅkalpa-sīmāyāṃ viśrāntasya mahātmanaḥ //
yena viśvam idaṃ dṛṣṭaṃ sa nāstīti karotu vai
nirvāsanaḥ kiṃ kurute paśyann api na paśyati //
Note: yena viśvam idaṃ dṛṣṭaṃ sa nāstīti karotu vai
nirvāsanaḥ kiṃ kurute paśyann api na paśyati //
yena dṛṣṭaṃ paraṃ brahma so 'haṃ brahmeti cintayet
kiṃ cintayati niścinto dvitīyaṃ yo na paśyati //
Note: yena dṛṣṭaṃ paraṃ brahma so 'haṃ brahmeti cintayet
kiṃ cintayati niścinto dvitīyaṃ yo na paśyati //
dṛṣṭo yenātmavikṣepo nirodhaṃ kurute tv asau
udāras tu na vikṣiptaḥ sādhyābhāvāt karoti kim //
Note: dṛṣṭo yenātma-vikṣepo nirodhaṃ kurute tv asau
udāras tu na vikṣiptaḥ sādhyābhāvāt karoti kim //
dhīro lokaviparyasto varttamāno 'pi lokavat
na samādhiṃ na vikṣepaṃ na lepaṃ svasya paśyati //
Note: dhīro loka-viparyasto varttamāno 'pi lokavat
na samādhiṃ na vikṣepaṃ na lepaṃ svasya paśyati //
bhāvābhāvavihīno yas tṛpto nirvāsano budhaḥ
naiva kiṃcit kṛtaṃ tena lokadṛṣṭyā vikurvatā //
Note: bhāvābhāva-vihīno yas tṛpto nirvāsano budhaḥ
naiva kiṃcit kṛtaṃ tena loka-dṛṣṭyā vikurvatā //
pravṛttau vā nirvṛttau vā naiva dhīrasya durgrahaḥ
yadā yat kartum āyāti tatkṛtvā tiṣṭhataḥ sukham //
Note: pravṛttau vā nirvṛttau vā naiva dhīrasya durgrahaḥ
yadā yat kartum āyāti tatkṛtvā tiṣṭhataḥ sukham //
nirvāsano nirālambaḥ svacchando muktabandhanaḥ
kṣiptaḥ saṃskāravātena ceṣṭate śuṣkaparṇavat //
Note: nirvāsano nirālambaḥ svacchando mukta-bandhanaḥ
kṣiptaḥ saṃskāra-vātena ceṣṭate śuṣka-parṇavat //
asaṃsārasya tu kvāpi na harṣo na viṣāditā
sa śītalamanā nityaṃ videha iva rājate //
Note: asaṃsārasya tu kvāpi na harṣo na viṣāditā
sa śītala-manā nityaṃ videha iva rājate //
kutrāpi na jihāsāsti nāśo vāpi na kutracit
ātmārāmasya dhīrasya śītalācchatarātmanaḥ //
Note: kutrāpi na jihāsāsti nāśo vāpi na kutracit
ātmārāmasya dhīrasya śītalācchatarātmanaḥ //
prakṛtyā śūnyacittasya kurvato 'sya yadṛcchayā
prākṛtasyeva dhīrasya na māno nāvamānatā //
Note: prakṛtyā śūnya-cittasya kurvato 'sya yad-ṛcchayā
prākṛtasyeva dhīrasya na māno nāvamānatā //
kṛtaṃ dehena karmedaṃ na mayā śuddharūpiṇā
iti cintānurodhī yaḥ kurvann api karoti na //
Note: kṛtaṃ dehena karmedaṃ na mayā śuddha-rūpiṇā
iti cintānurodhī yaḥ kurvann api karoti na //
atadvādīva kurute na bhaved api bāliśaḥ
jīvanmuktaḥ sukhī śrīmān saṃsarann api śobhate //
Note: atad-vādīva kurute na bhaved api bāliśaḥ
jīvan-muktaḥ sukhī śrīmān saṃsarann api śobhate //
nānāvicārasuśrānto dhīro viśrāntim āgataḥ
na kalpate na jānāti na śṛṇoti na paśyati //
Note: nānā-vicāra-suśrānto dhīro viśrāntim āgataḥ
na kalpate na jānāti na śṛṇoti na paśyati //
asamādher avikṣepān na mumukṣur na cetaraḥ
niścitya kalpitaṃ paśyan brahmaivāste mahāśayaḥ //
Note: asamādher avikṣepān na mumukṣur na cetaraḥ
niścitya kalpitaṃ paśyan brahmaivāste mahāśayaḥ //
yasyāntaḥ syād ahaṅkāro na karoti karoti saḥ
nirahaṅkāradhīreṇa na kiṃcid akṛtaṃ kṛtam //
Note: yasyāntaḥ syād ahaṅkāro na karoti karoti saḥ
nirahaṅkāra-dhīreṇa na kiṃcid akṛtaṃ kṛtam //
nodvignaṃ na ca santuṣṭam akartṛ spandavarjitam
nirāśaṃ gatasandehaṃ cittaṃ muktasya rājate //
Note: nodvignaṃ na ca santuṣṭam akartṛ spanda-varjitam
nirāśaṃ gata-sandehaṃ cittaṃ muktasya rājate //
nirdhyātuṃ ceṣṭituṃ vāpi yac cittaṃ na pravarttate
nirnimittam idaṃ kin tu nirdhyāyati viceṣṭate //
Note: nirdhyātuṃ ceṣṭituṃ vāpi yac cittaṃ na pravarttate
nirnimittam idaṃ kin tu nirdhyāyati viceṣṭate //
tattvaṃ yathārtham ākarṇya mandaḥ prāpnoti mūḍhatām
atha vāyāti saṅkocam amūḍhaḥ ko 'pi mūḍhavat //
Note: tattvaṃ yathārtham ākarṇya mandaḥ prāpnoti mūḍhatām
atha vāyāti saṅkocam amūḍhaḥ ko 'pi mūḍhavat //
ekāgratā nirodho vā mūḍhair abhyasyate bhṛśam
dhīrāḥ kṛtyaṃ na paśyanti suptavat svapade sthitāḥ //
Note: ekāgratā nirodho vā mūḍhair abhyasyate bhṛśam
dhīrāḥ kṛtyaṃ na paśyanti suptavat sva-pade sthitāḥ //
aprayatnāt prayatnād vā mūḍho nāpnoti nirvṛtim
tattvaniścayamātreṇa prājño bhavati nirvṛtaḥ //
Note: aprayatnāt prayatnād vā mūḍho nāpnoti nirvṛtim
tattva-niścaya-mātreṇa prājño bhavati nirvṛtaḥ //
śuddhaṃ buddhaṃ priyaṃ pūrṇaṃ niṣprapañcaṃ nirāmayam
ātmānaṃ taṃ na jānanti tatrābhyāsaparā janāḥ //
Note: śuddhaṃ buddhaṃ priyaṃ pūrṇaṃ niṣprapañcaṃ nirāmayam
ātmānaṃ taṃ na jānanti tatrābhyāsa-parā janāḥ //
nāpnoti karmaṇā mokṣaṃ vimūḍho 'bhyāsarūpiṇā
dhanyo vijñānamātreṇa muktas tiṣṭhaty avikriyaḥ //
Note: nāpnoti karmaṇā mokṣaṃ vimūḍho 'bhyāsa-rūpiṇā
dhanyo vijñāna-mātreṇa muktas tiṣṭhaty avikriyaḥ //
mūḍho nāpnoti tad brahma yato bhavitum icchati
anicchann api dhīro hi parabrahmasvarūpabhāk //
Note: mūḍho nāpnoti tad brahma yato bhavitum icchati
anicchann api dhīro hi para-brahma-svarūpa-bhāk //
nirādhārā grahavyagrā mūḍhāḥ saṃsārapoṣakāḥ
etasyānarthamūlasya mūlacchedaḥ kṛto budhaiḥ //
Note: nirādhārā grahavya-grā mūḍhāḥ saṃsāra-poṣakāḥ
etasyānartha-mūlasya mūla-cchedaḥ kṛto budhaiḥ //
na śāntiṃ labhate mūḍho yataḥ śamitum icchati
dhīras tattvaṃ viniścitya sarvadā śāntamānasaḥ //
Note: na śāntiṃ labhate mūḍho yataḥ śamitum icchati
dhīras tattvaṃ viniścitya sarvadā śānta-mānasaḥ //
kvātmano darśanaṃ tasya yad dṛṣṭam avalambate
dhīrās taṃ taṃ na paśyanti paśyanty ātmānam avyayam //
Note: kvātmano darśanaṃ tasya yad dṛṣṭam avalambate
dhīrās taṃ taṃ na paśyanti paśyanty ātmānam avyayam //
kva nirodho vimūḍhasya yo nirbandhaṃ karoti vai
svārāmasyaiva dhīrasya sarvadāsāv akṛtrimaḥ //
Note: kva nirodho vimūḍhasya yo nirbandhaṃ karoti vai
svārāmasyaiva dhīrasya sarvadāsāv akṛtrimaḥ //
bhāvasya bhāvakaḥ kaścin na kiṃcid bhāvako 'paraḥ
ubhayābhāvakaḥ kaścid evam eva nirākulaḥ //
Note: bhāvasya bhāvakaḥ kaścin na kiṃcid bhāvako 'paraḥ
ubhayābhāvakaḥ kaścid evam eva nirākulaḥ //
śuddham advayam ātmānaṃ bhāvayanti kubuddhayaḥ
na tu jānanti saṃmohād yāvajjīvam anirvṛtāḥ //
Note: śuddham advayam ātmānaṃ bhāvayanti ku-buddhayaḥ
na tu jānanti saṃmohād yāvaj-jīvam anirvṛtāḥ //
mumukṣor buddhir ālambam antareṇa na vidyate
nirālambaiva niṣkāmā buddhir muktasya sarvadā //
Note: mumukṣor buddhir ālambam antareṇa na vidyate
nirālambaiva niṣkāmā buddhir muktasya sarvadā //
viṣayadvīpino vīkṣya cakitāḥ śaraṇārthinaḥ
viśanti jhaṭiti kroḍaṃ nirodhaikāgryasiddhaye //
Note: viṣaya-dvīpino vīkṣya cakitāḥ śaraṇārthinaḥ
viśanti jhaṭiti kroḍaṃ nirodhaikāgrya-siddhaye //
nirvāsanaṃ hariṃ dṛṣṭvā tūṣṇīṃ viṣayadantinaḥ
palāyante na śaktās te sevante kṛtacāṭavaḥ //
Note: nirvāsanaṃ hariṃ dṛṣṭvā tūṣṇīṃ viṣaya-dantinaḥ
palāyante na śaktās te sevante kṛta-cāṭavaḥ //
na muktikārikāṃ dhatte niḥśaṅko yuktamānasaḥ
paśyañ chṛṇvan spṛśañ jighrann aśnann āste yathāsukham //
Note: na mukti-kārikāṃ dhatte niḥśaṅko yukta-mānasaḥ
paśyañ chṛṇvan spṛśañ jighrann aśnann āste yathā-sukham //
vastuśravaṇamātreṇa śuddhabuddhir nirākulaḥ
naivācāramanācāram audāsyaṃ vā prapaśyati //
Note: vastu-śravaṇa-mātreṇa śuddha-buddhir nirākulaḥ
naivācāram-anācāram audāsyaṃ vā prapaśyati //
yadā yat kartum āyāti tadā tatkurute ṛjuḥ
śubhaṃ vāpy aśubhaṃ vāpi tasya ceṣṭā hi bālavat //
Note: yadā yat kartum āyāti tadā tat-kurute ṛjuḥ
śubhaṃ vāpy aśubhaṃ vāpi tasya ceṣṭā hi bālavat //
svātantryāt sukham āpnoti svātantryāl labhate param
svātantryān nirvṛtiṃ gacchet svātantryāt paramaṃ padam //
Note: svā-tantryāt sukham āpnoti svā-tantryāl labhate param
svā-tantryān nirvṛtiṃ gacchet svā-tantryāt paramaṃ padam //
akartṛtvam abhoktṛtvaṃ svātmano manyate yadā
tadā kṣīṇā bhavanty eva samastāś cittavṛttayaḥ //
Note: akartṛtvam abhoktṛtvaṃ svātmano manyate yadā
tadā kṣīṇā bhavanty eva samastāś citta-vṛttayaḥ //
ucchṛṅkhalāpy akṛtikā sthitir dhīrasya rājate
na tu saspṛhacittasya śāntir mūḍhasya kṛtrimā //
Note: ucchṛṅkhalāpy akṛtikā sthitir dhīrasya rājate
na tu saspṛha-cittasya śāntir mūḍhasya kṛtrimā //
vilasanti mahābhogair viśanti girigahvarān
nirastakalpanā dhīrā abaddhā muktabuddhayaḥ //
Note: vilasanti mahābhogair viśanti giri-gahvarān
nirasta-kalpanā dhīrā abaddhā mukta-buddhayaḥ //
śrotriyaṃ devatāṃ tīrtham aṅganāṃ bhūpatiṃ priyam
dṛṣṭvā sampūjya dhīrasya na kāpi hṛdi vāsanā //
Note: śrotriyaṃ devatāṃ tīrtham aṅganāṃ bhūpatiṃ priyam
dṛṣṭvā sampūjya dhīrasya na kāpi hṛdi vāsanā //
bhṛtyaiḥ putraiḥ kalatraiś ca dauhitraiś cāpi gotrajaiḥ
vihasya dhikkṛto yogī na yāti vikṛtiṃ manāk //
Note: bhṛtyaiḥ putraiḥ kalatraiś ca dauhitraiś cāpi gotrajaiḥ
vihasya dhik-kṛto yogī na yāti vikṛtiṃ manāk //
santuṣṭo 'pi na santuṣṭaḥ khinno 'pi na ca khidyate
tasyāścaryadaśāṃ tāṃ tāṃ tādṛśā eva jānate //
Note: santuṣṭo 'pi na santuṣṭaḥ khinno 'pi na ca khidyate
tasyāścarya-daśāṃ tāṃ tāṃ tādṛśā eva jānate //
kartavyataiva saṃsāro na tāṃ paśyanti sūrayaḥ
śūnyākārā nirākārā nirvikārā nirāmayāḥ //
Note: kartavyataiva saṃsāro na tāṃ paśyanti sūrayaḥ
śūnyākārā nirākārā nirvikārā nirāmayāḥ //
akurvann api saṃkṣobhād vyagraḥ sarvatra mūḍhadhīḥ
kurvann api tu kṛtyāni kuśalo hi nirākulaḥ //
Note: akurvann api saṃkṣobhād vyagraḥ sarvatra mūḍhadhīḥ
kurvann api tu kṛtyāni kuśalo hi nirākulaḥ //
sukham āste sukhaṃ śete sukham āyāti yāti ca
sukhaṃ vakti sukhaṃ bhuṅkte vyavahāre 'pi śāntadhīḥ //
Note: sukham āste sukhaṃ śete sukham āyāti yāti ca
sukhaṃ vakti sukhaṃ bhuṅkte vyavahāre 'pi śāntadhīḥ //
svabhāvād yasya naivārtir lokavad vyavahāriṇaḥ
mahāhrada ivākṣobhyo gatakleśaḥ suśobhate //
Note: svabhāvād yasya naivārtir lokavad vyavahāriṇaḥ
mahā-hrada ivākṣobhyo gata-kleśaḥ suśobhate //
nivṛttir api mūḍhasya pravṛttir upajāyate
pravṛttir api dhīrasya nivṛttiphalabhāginī //
Note: nivṛttir api mūḍhasya pravṛttir upajāyate
pravṛttir api dhīrasya nivṛtti-phalabhāginī //
parigraheṣu vairāgyaṃ prāyo mūḍhasya dṛśyate
dehe vigalitāśasya kva rāgaḥ kva virāgatā //
Note: parigraheṣu vairāgyaṃ prāyo mūḍhasya dṛśyate
dehe vigalitāśasya kva rāgaḥ kva virāgatā //
bhāvanābhāvanāsaktā dṛṣṭir mūḍhasya sarvadā
bhāvyabhāvanayā sā tu svasthasyādṛṣṭirūpiṇī //
Note: bhāvanābhāvanā-saktā dṛṣṭir mūḍhasya sarvadā
bhāvya-bhāvanayā sā tu svasthasyādṛṣṭi-rūpiṇī //
sarvārambheṣu niṣkāmo yaś cared bālavan muniḥ
na lepas tasya śuddhasya kriyamāṇe 'pi karmaṇi //
Note: sarvārambheṣu niṣkāmo yaś cared bālavan muniḥ
na lepas tasya śuddhasya kriyamāṇe 'pi karmaṇi //
sa eva dhanya ātmajñaḥ sarvabhāveṣu yaḥ samaḥ
paśyan śṛṇvan spṛśan jighrann aśnan nistarṣamānasaḥ //
Note: sa eva dhanya ātma-jñaḥ sarva-bhāveṣu yaḥ samaḥ
paśyan śṛṇvan spṛśan jighrann aśnan nistarṣa-mānasaḥ //
kva saṃsāraḥ kva cābhāsaḥ kva sādhyaṃ kva ca sādhanam
ākāśasyeva dhīrasya nirvikalpasya sarvadā //
Note: kva saṃsāraḥ kva cābhāsaḥ kva sādhyaṃ kva ca sādhanam
ākāśasyeva dhīrasya nirvikalpasya sarvadā //
sa jayaty arthasaṃnyāsī pūrṇasvarasavigrahaḥ
akṛtrimo 'navacchinne samādhir yasya vartate //
Note: sa jayaty artha-saṃnyāsī pūrṇa-svarasa-vigrahaḥ
akṛtrimo 'navacchinne samādhir yasya vartate //
bahunātra kim uktena jñātatattvo mahāśayaḥ
bhogamokṣanirākāṅkṣī sadā sarvatra nīrasaḥ //
Note: bahunātra kim uktena jñāta-tattvo mahāśayaḥ
bhoga-mokṣa-nirākāṅkṣī sadā sarvatra nīrasaḥ //
mahadādi jagaddvaitaṃ nāmamātravijṛmbhitam
vihāya śuddhabodhasya kiṃ kṛtyam avaśiṣyate //
Note: mahad-ādi jagad-dvaitaṃ nāma-mātra-vijṛmbhitam
vihāya śuddha-bodhasya kiṃ kṛtyam avaśiṣyate //
bhramabhūtam idaṃ sarvaṃ kiṃcin nāstīti niścayī
alakṣyasphuraṇaḥ śuddhaḥ svabhāvenaiva śāmyati //
Note: bhrama-bhūtam idaṃ sarvaṃ kiṃcin nāstīti niścayī
alakṣya-sphuraṇaḥ śuddhaḥ svabhāvenaiva śāmyati //
śuddhasphuraṇarūpasya dṛśyabhāvam apaśyataḥ
kva vidhiḥ kva ca vairāgyaṃ kva tyāgaḥ kva śamo 'pi vā //
Note: śuddha-sphuraṇa-rūpasya dṛśya-bhāvam apaśyataḥ
kva vidhiḥ kva ca vairāgyaṃ kva tyāgaḥ kva śamo 'pi vā //
sphurato 'nantarūpeṇa prakṛtiṃ ca na paśyataḥ
kva bandhaḥ kva ca vā mokṣaḥ kva harṣaḥ kva viṣāditā //
Note: sphurato 'nanta-rūpeṇa prakṛtiṃ ca na paśyataḥ
kva bandhaḥ kva ca vā mokṣaḥ kva harṣaḥ kva viṣāditā //
buddhiparyantasaṃsāre māyāmātraṃ vivartate
nirmamo nirahaṅkāro niṣkāmaḥ śobhate budhaḥ //
Note: buddhi-paryanta-saṃsāre māyā-mātraṃ vivartate
nirmamo nirahaṅkāro niṣkāmaḥ śobhate budhaḥ //
akṣayaṃ gatasantāpam ātmānaṃ paśyato muneḥ
kva vidyā ca kva vā viśvaṃ kva deho 'haṃ mameti vā //
Note: akṣayaṃ gata-santāpam ātmānaṃ paśyato muneḥ
kva vidyā ca kva vā viśvaṃ kva deho 'haṃ mameti vā //
nirodhādīni karmāṇi jahāti jaḍadhīr yadi
manorathān pralāpāṃś ca kartum āpnoty atatkṣaṇāt //
Note: nirodhādīni karmāṇi jahāti jaḍadhīr yadi
mano-rathān pralāpāṃś ca kartum āpnoty atatkṣaṇāt //
mandaḥ śrutvāpi tadvastu na jahāti vimūḍhatām
nirvikalpo bahiryatnād antarviṣayalālasaḥ //
Note: mandaḥ śrutvāpi tad-vastu na jahāti vimūḍhatām
nirvikalpo bahir-yatnād antar-viṣaya-lālasaḥ //
jñānād galitakarmā yo lokadṛṣṭyāpi karmakṛt
nāpnoty avasaraṃ kartuṃ vaktum eva na kiṃcana //
Note: jñānād galita-karmā yo loka-dṛṣṭyāpi karma-kṛt
nāpnoty avasaraṃ kartuṃ vaktum eva na kiṃcana //
kva tamaḥ kva prakāśo vā hānaṃ kva ca na kiṃcana
nirvikārasya dhīrasya nirātaṅkasya sarvadā //
Note: kva tamaḥ kva prakāśo vā hānaṃ kva ca na kiṃcana
nirvikārasya dhīrasya nirātaṅkasya sarvadā //
kva dhairyaṃ kva vivekitvaṃ kva nirātaṅkatāpi vā
anirvācyasvabhāvasya niḥsvabhāvasya yoginaḥ //
Note: kva dhairyaṃ kva vivekitvaṃ kva nirātaṅkatāpi vā
anirvācya-svabhāvasya niḥsvabhāvasya yoginaḥ //
na svargo naiva narako jīvanmuktir na caiva hi
bahunātra kim uktena yogadṛṣṭyā na kiṃcana //
Note: na svargo naiva narako jīvan-muktir na caiva hi
bahunātra kim uktena yoga-dṛṣṭyā na kiṃcana //
naiva prārthayate lābhaṃ nālābhenānuśocati
dhīrasya śītalaṃ cittam amṛtenaiva pūritam //
Note: naiva prārthayate lābhaṃ nālābhenānuśocati
dhīrasya śītalaṃ cittam amṛtenaiva pūritam //
na śāntaṃ stauti niṣkāmo na duṣṭam api nindati
samaduḥkhasukhas tṛptaḥ kiṃcit kṛtyaṃ na paśyati //
Note: na śāntaṃ stauti niṣkāmo na duṣṭam api nindati
sama-duḥkha-sukhas tṛptaḥ kiṃcit kṛtyaṃ na paśyati //
dhīro na dveṣṭi saṃsāram ātmānaṃ na didṛkṣati
harṣāmarṣavinirmukto na mṛto na ca jīvati //
Note: dhīro na dveṣṭi saṃsāram ātmānaṃ na didṛkṣati
harṣāmarṣa-vinirmukto na mṛto na ca jīvati //
niḥsnehaḥ putradārādau niṣkāmo viṣayeṣu ca
niścintaḥ svaśarīre 'pi nirāśaḥ śobhate budhaḥ //
Note: niḥsnehaḥ putra-dārādau niṣkāmo viṣayeṣu ca
niścintaḥ svaśarīre 'pi nirāśaḥ śobhate budhaḥ //
tuṣṭiḥ sarvatra dhīrasya yathāpatitavartinaḥ
svacchandaṃ carato deśān yatrāstamitaśāyinaḥ //
Note: tuṣṭiḥ sarvatra dhīrasya yathā-patita-vartinaḥ
svacchandaṃ carato deśān yatrāstamita-śāyinaḥ //
patatūdetu vā deho nāsya cintā mahātmanaḥ
svabhāvabhūmiviśrāntivismṛtāśeṣasaṃsṛteḥ //
Note: patatūdetu vā deho nāsya cintā mahātmanaḥ
svabhāva-bhūmi-viśrāntivismṛtāśeṣa-saṃsṛteḥ //
akiṃcanaḥ kāmacāro nirdvandvaś chinnasaṃśayaḥ
asaktaḥ sarvabhāveṣu kevalo ramate budhaḥ //
Note: akiṃcanaḥ kāma-cāro nirdvandvaś chinna-saṃśayaḥ
asaktaḥ sarva-bhāveṣu kevalo ramate budhaḥ //
nirmamaḥ śobhate dhīraḥ samaloṣṭāśmakāñcanaḥ
subhinnahṛdayagranthir vinirdhūtarajastamaḥ //
Note: nirmamaḥ śobhate dhīraḥ sama-loṣṭāśma-kāñcanaḥ
subhinna-hṛdaya-granthir vinirdhūta-rajas-tamaḥ //
sarvatrānavadhānasya na kiṃcid vāsanā hṛdi
muktātmano vitṛptasya tulanā kena jāyate //
Note: sarvatrānavadhānasya na kiṃcid vāsanā hṛdi
muktātmano vitṛptasya tulanā kena jāyate //
jānann api na jānāti paśyann api na paśyati
bruvann api na ca brūte ko 'nyo nirvāsanād ṛte //
Note: jānann api na jānāti paśyann api na paśyati
bruvann api na ca brūte ko 'nyo nirvāsanād ṛte //
bhikṣur vā bhūpatir vāpi yo niṣkāmaḥ sa śobhate
bhāveṣu galitā yasya śobhanāśobhanā matiḥ //
Note: bhikṣur vā bhūpatir vāpi yo niṣkāmaḥ sa śobhate
bhāveṣu galitā yasya śobhanāśobhanā matiḥ //
kva svācchandyaṃ kva saṅkocaḥ kva vā tattvaviniścayaḥ
nirvyājārjavabhūtasya caritārthasya yoginaḥ //
Note: kva svācchandyaṃ kva saṅkocaḥ kva vā tattva-viniścayaḥ
nirvyājārjava-bhūtasya caritārthasya yoginaḥ //
ātmaviśrāntitṛptena nirāśena gatārtinā
antar yad anubhūyeta tat kathaṃ kasya kathyate //
Note: ātma-viśrānti-tṛptena nirāśena gatārtinā
antar yad anubhūyeta tat kathaṃ kasya kathyate //
supto 'pi na suṣuptau ca svapne 'pi śayito na ca
jāgare 'pi na jāgarti dhīras tṛptaḥ pade pade //
Note: supto 'pi na suṣuptau ca svapne 'pi śayito na ca
jāgare 'pi na jāgarti dhīras tṛptaḥ pade pade //
jñaḥ sacinto 'pi niścintaḥ sendriyo 'pi nirindriyaḥ
sabuddhir api nirbuddhiḥ sāhaṅkāro 'nahaṃkṛtiḥ //
Note: jñaḥ sacinto 'pi niścintaḥ sendriyo 'pi nirindriyaḥ
sabuddhir api nirbuddhiḥ sāhaṅkāro 'nahaṃkṛtiḥ //
na sukhī na ca vā duḥkhī na virakto na saṅgavān
na mumukṣur na vā mukto na kiṃcin na ca kiṃcana //
Note: na sukhī na ca vā duḥkhī na virakto na saṅgavān
na mumukṣur na vā mukto na kiṃcin na ca kiṃcana //
vikṣepe 'pi na vikṣiptaḥ samādhau na samādhimān
jāḍye 'pi na jaḍo dhanyaḥ pāṇḍitye 'pi na paṇḍitaḥ //
Note: vikṣepe 'pi na vikṣiptaḥ samādhau na samādhimān
jāḍye 'pi na jaḍo dhanyaḥ pāṇḍitye 'pi na paṇḍitaḥ //
mukto yathāsthitisvasthaḥ kṛtakartavyanirvṛtaḥ
samaḥ sarvatra vaitṛṣṇyān na smaraty akṛtaṃ kṛtam //
Note: mukto yathā-sthiti-svasthaḥ kṛta-kartavya-nirvṛtaḥ
samaḥ sarvatra vaitṛṣṇyān na smaraty akṛtaṃ kṛtam //
na prīyate vandyamāno nindyamāno na kupyati
naivodvijati maraṇe jīvane nābhinandati //
Note: na prīyate vandyamāno nindyamāno na kupyati
naivodvijati maraṇe jīvane nābhinandati //
na dhāvati janākīrṇaṃ nāraṇyam upaśāntadhīḥ
yathātathā yatratatra sama evāvatiṣṭhate //
Note: na dhāvati janākīrṇaṃ nāraṇyam upaśānta-dhīḥ
yathā-tathā yatra-tatra sama evāvatiṣṭhate //
tattvavijñānasandaṃśam ādāya hṛdayodarāt
nānāvidhaparāmarśaśalyoddhāraḥ kṛto mayā //
Note: tattva-vijñāna-sandaṃśam ādāya hṛdayodarāt
nānā-vidha-parāmarśaśalyoddhāraḥ kṛto mayā //
kva dharmaḥ kva ca vā kāmaḥ kva cārthaḥ kva vivekitā
kva dvaitaṃ kva ca vādvaitaṃ svamahimni sthitasya me //
Note: kva dharmaḥ kva ca vā kāmaḥ kva cārthaḥ kva vivekitā
kva dvaitaṃ kva ca vādvaitaṃ svamahimni sthitasya me //
kva bhūtaṃ kva bhaviṣyad vā vartamānam api kva vā
kva deśaḥ kva ca vā nityaṃ svamahimni sthitasya me //
Note: kva bhūtaṃ kva bhaviṣyad vā vartamānam api kva vā
kva deśaḥ kva ca vā nityaṃ svamahimni sthitasya me //
kva cātmā kva ca vānātmā kva śubhaṃ kvāsubhaṃ yathā
kva cintā kva ca vācintā svamahimni sthitasya me //
Note: kva cātmā kva ca vānātmā kva śubhaṃ kvāsubhaṃ yathā
kva cintā kva ca vācintā svamahimni sthitasya me //
kva svapnaḥ kva suṣuptir vā kva ca jāgaraṇaṃ tathā
kva turiyaṃ bhayaṃ vāpi svamahimni sthitasya me //
Note: kva svapnaḥ kva suṣuptir vā kva ca jāgaraṇaṃ tathā
kva turiyaṃ bhayaṃ vāpi svamahimni sthitasya me //
kva dūraṃ kva samīpaṃ vā bahyaṃ kvābhyantaraṃ kva vā
kva sthūlaṃ kva ca vā sūkṣmaṃ svamahimni sthitasya me //
Note: kva dūraṃ kva samīpaṃ vā bahyaṃ kvābhyantaraṃ kva vā
kva sthūlaṃ kva ca vā sūkṣmaṃ svamahimni sthitasya me //
kva mṛtyurjīvitaṃ vā kva lokāḥ kvāsya kva laukikam
kva layaḥ kva samādhir vā svamahimni sthitasya me //
Note: kva mṛtyur-jīvitaṃ vā kva lokāḥ kvāsya kva laukikam
kva layaḥ kva samādhir vā svamahimni sthitasya me //
alaṃ trivargakathayā yogasya kathayāpy alam
alaṃ vijñānakathayā viśrāntasya mamātmani //
Note: alaṃ tri-varga-kathayā yogasya kathayāpy alam
alaṃ vijñāna-kathayā viśrāntasya mamātmani //
kva bhūtāni kva deho vā kvendriyāṇi kva vā manaḥ
kva śūnyaṃ kva ca nairāśyaṃ matsvarūpe nirañjane //
Note: kva bhūtāni kva deho vā kvendriyāṇi kva vā manaḥ
kva śūnyaṃ kva ca nairāśyaṃ mat-svarūpe nirañjane //
kva śāstraṃ kvātmavijñānaṃ kva vā nirviṣayaṃ manaḥ
kva tṛptiḥ kva vitṛṣṇatvaṃ gatadvandvasya me sadā //
Note: kva śāstraṃ kvātma-vijñānaṃ kva vā nirviṣayaṃ manaḥ
kva tṛptiḥ kva vitṛṣṇatvaṃ gata-dvandvasya me sadā //
kva vidyā kva ca vāvidyā kvāhaṃ kvedaṃ mama kva vā
kva bandhaḥ kva ca vā mokṣaḥ svarūpasya kva rūpitā //
Note: kva vidyā kva ca vāvidyā kvāhaṃ kvedaṃ mama kva vā
kva bandhaḥ kva ca vā mokṣaḥ svarūpasya kva rūpitā //
kva prārabdhāni karmāṇi jīvanmuktir api kva vā
kva tad videhakaivalyaṃ nirviśeṣasya sarvadā //
Note: kva prārabdhāni karmāṇi jīvan-muktir api kva vā
kva tad videha-kaivalyaṃ nirviśeṣasya sarvadā //
kva kartā kva ca vā bhoktā niṣkriyaṃ sphuraṇaṃ kva vā
kvāparokṣaṃ phalaṃ vā kva niḥsvabhāvasya me sadā //
Note: kva kartā kva ca vā bhoktā niṣkriyaṃ sphuraṇaṃ kva vā
kvāparokṣaṃ phalaṃ vā kva niḥsvabhāvasya me sadā //
kva lokaḥ kva mumukṣur vā kva yogī jñānavān kva vā
kva baddhaḥ kva ca vā muktaḥ svasvarūpe 'ham advaye //
Note: kva lokaḥ kva mumukṣur vā kva yogī jñānavān kva vā
kva baddhaḥ kva ca vā muktaḥ sva-svarūpe 'ham advaye //
kva sṛṣṭiḥ kva ca saṃhāraḥ kva sādhyaṃ kva ca sādhanam
kva sādhakaḥ kva siddhir vā svasvarūpe 'ham advaye //
Note: kva sṛṣṭiḥ kva ca saṃhāraḥ kva sādhyaṃ kva ca sādhanam
kva sādhakaḥ kva siddhir vā svasvarūpe 'ham advaye //
kva pramātā pramāṇaṃ vā kva prameyaṃ kva ca pramā
kva kiṃcit kva na kiṃcid vā sarvadā vimalasya me //
Note: kva pramātā pramāṇaṃ vā kva prameyaṃ kva ca pramā
kva kiṃcit kva na kiṃcid vā sarvadā vimalasya me //
kva vikṣepaḥ kva caikagryaṃ kva nirbodhaḥ kva mūḍhatā
kva harṣaḥ kva viṣādo vā sarvadā niṣkriyasya me //
Note: kva vikṣepaḥ kva caikagryaṃ kva nirbodhaḥ kva mūḍhatā
kva harṣaḥ kva viṣādo vā sarvadā niṣkriyasya me //
kva caiṣa vyavahāro vā kva ca sā paramārthatā
kva sukhaṃ kva ca vā dukhaṃ nirvimarśasya me sadā //
Note: kva caiṣa vyavahāro vā kva ca sā paramārthatā
kva sukhaṃ kva ca vā dukhaṃ nirvimarśasya me sadā //
kva māyā kva ca saṃsāraḥ kva prītir viratiḥ kva vā
kva jīvaḥ kva ca tadbrahma sarvadā vimalasya me //
Note: kva māyā kva ca saṃsāraḥ kva prītir viratiḥ kva vā
kva jīvaḥ kva ca tad-brahma sarvadā vimalasya me //
kva pravṛttir nirvṛttir vā kva muktiḥ kva ca bandhanam
kūṭasthanirvibhāgasya svasthasya mama sarvadā //
Note: kva pravṛttir nirvṛttir vā kva muktiḥ kva ca bandhanam
kūṭastha-nirvibhāgasya svasthasya mama sarvadā //
kvopadeśaḥ kva vā śāstraṃ kva śiṣyaḥ kva ca vā guruḥ
kva cāsti puruṣārtho vā nirupādheḥ śivasya me //
Note: kvopadeśaḥ kva vā śāstraṃ kva śiṣyaḥ kva ca vā guruḥ
kva cāsti puruṣārtho vā nirupādheḥ śivasya me //
kva cāsti kva ca vā nāsti kvāsti caikaṃ kva ca dvayam
bahunātra kim uktena kiṃcin nottiṣṭhate mama //
Note: kva cāsti kva ca vā nāsti kvāsti caikaṃ kva ca dvayam
bahunātra kim uktena kiṃcin nottiṣṭhate mama //