Ārya Maitreyavyākaraṇaṃ
namaḥ āryamaitreyāya /
śāriputro mahāprajñaḥ dharmasenāpatibibhuḥ /
lokānāmanukampāya śāstāraṃ paryapṛcchata // Mvyā_1 //
sūtrāntare purā 'khyātaṃ yaṃ lokanāyakasya ca /
buddhasyānāgatasya hi maitreyanāma śāsanaṃ // Mvyā_2 //
vyākhyāhi tadvalaṃ cāpi ṛddhiṃ sarvārthavardhanaṃ /
śrotumicchāma eva ca nāyakasya narottama // Mvyā_3 //
tacchrutvā bhagavānāha śṛṇu naravarasya tvaṃ /
tasya maitreyabuddhasya vibhavaṃ vyākṛtaṃ mayā // Mvyā_4 //
śukṣyanti ca tadārnavāḥ samantāt bahuyojanāḥ /
pratipādyā bhaviṣyanti mārgāśca cakravartinaḥ // Mvyā_5 //
jambudvīpaṃ samantataḥ āyatanaṃ tadāhi ca /
āvāsaṃ sarvabhūtānāṃ daśasahasrayojanam // Mvyā_6 //
narāstaddeśikāśca hi bhaviṣyanti śubhaṅkarāḥ /
ahiṃsakāśca nirdaṇḍyāḥ susamṛddhāśca subhagāḥ // Mvyā_7 //
niṣkaṇṭakaśca bhūsthalaṃ samatalaṃ hi śyāmalaṃ /
unnamāvanamaśritaṃ mṛdutūla 'picopamaṃ // Mvyā_8 //
gandhaśāli janiṣyate kṛṣṭimṛte ca madhuraṃ /
nānāvarṇābhilaṅkṛtā bhaviṣyanti cailadrumāḥ // Mvyā_9 //
drumāśca krośavistṛtā patrapuṣpaphalānatāḥ /
sahasrāśītimātraśca āyustadā bhaviṣyati // Mvyā_10 //
varṇavantaḥ bhaviṣyanti balavanto mahākāyāḥ /
sattvāḥ dakṣāśca niṣkleśā nirdoṣā dirghajīvinaḥ // Mvyā_11 //
rogatrayaṃ bhaviṣyati kāmojarā 'gnimāndyañca /
pañcaśatatame varṣe pariṇītā ca dārikā // Mvyā_12 //
tadā ketumatī nāma purī tatra bhaviṣyati /
sattvānāñca nivāsanaṃ prāṇināṃ hitakāriṇāṃ // Mvyā_13 //
dīrghā dvādaśayaujana sapta vistāraśo hyasau /
nagaraṃ puṇyavacca tat viśuddhañca manoramaṃ // Mvyā_14 //
saptaratnamayāḥ prāṃśuprākārāḥ krośavistṛtāḥ /
nānāratnavibhūṣitagopuratoraṇānyapi // Mvyā_15 //
iṣṭakairnimitāśca te ratnamayairbhaviṣyanti /
padmotpalasamācchanāḥ parikhā haṃsaśobhitā // Mvyā_16 //
mālairhi pariveṣṭitaṃ saptatālaismamantataḥ /
catūratnamayāstālāḥ kiṅkinījālaśobhitāḥ // Mvyā_17 //
tattālebhyonilājjātaḥ śabdaścaiva manoramaḥ /
sumadhuro yathā tūryaṃ tacca pañcāṅgasaṃyutaṃ // Mvyā_18 //
nagare 'smin narāśca ye viśrāmasukhakāminaḥ /
prahṛṣṭābhirabhiṣyante tālaśabdaiśca te tadā // Mvyā_19 //
nagaramapi tatkṛtamutpalakumudākīrṇaṃ /
taḍāgopavanodyānaṃ trayametadbhaviṣyati // Mvyā_20 //
śaṅkhonāma nṛpastatra mahātejā bhaviṣyati /
caturdvīrpādhipeśvaraścakravarttī mahābalaḥ // Mvyā_21 //
saptaratnasamanvitaścaturaṅgabalādhipaḥ /
sahasraṃ hi janiṣyante putrāstadāsya bhūpateḥ // Mvyā_22 //
pṛthivīṃ sāgarāntāñca sa paripālayiṣyati /
yathādharmadaṇḍeṇa narādhipo hi tadyathā // Mvyā_23 //
caturmahānidhistadā śaṅkhākhyasya ca bhūpateḥ /
ratnānāṃ śatakoṭīnāṃ rājñastadā hi lokyate // Mvyā_24 //
piṅgalaśca kaliṅgeṣu mithilāyām ca pāṇḍukaḥ /
elapatraśca gāndhāre śaṃkho vārāṇasīpure // Mvyā_25 //
caturbhirebhinidhibhissa rājā susamanvitaḥ /
bhaviṣyati mahāvīraḥ śatapuṇyabaloditaḥ // Mvyā_26 //
brāhmaṇastasya rājñāśca subrahmaṇaḥ purohitaḥ /
bahuśrutaścaturvedastasyopādhyāyo bhaviṣyati // Mvyā_27 //
adhyāpako mantradharaḥ smṛtimān vedapāragaḥ /
kaiṭabhe sanighaṇṭe ca padavyākaraṇe tathā // Mvyā_28 //
tadā brahmāvatī nāma tasya bhāryā bhaviṣyati /
darśanīyā prāsādikā abhirūpā yaśasvinī // Mvyā_29 //
tuṣitebhyaścayavitvā tu maitreyo hyagrapugdalaḥ /
tasyāḥ kukṣau sa niyataṃ pratisandhiṃ grahīṣyati // Mvyā_30 //
daśamāsāṃśca nikhilāṃ dhārayitvā mahādyūtiṃ /
supuṣpitesminnudyāne maitreyajananī tataḥ // Mvyā_31 //
na niṣaṇṇā nipannā vā sthitā sā dharmacāriṇī /
drumasya śākhāmālamvya maitreyaṃ janayiṣyati // Mvyā_32 //
niṣkramiṣyati pārśvena dakṣiṇena narottamaḥ /
abhrakūṭādyathā sūryo nirgataśca prabhāvyate // Mvyā_32* //
alipto garbhapaṅkena kuśeśayamivāmvunā /
traidhātukamidaṃ sarvaṃ prabhayā pūrayiṣyati // Mvyā_33 //
prīto 'tha taṃ sahasrākṣo devarājā śacīpatiḥ /
jāyamānaṃ grahītā ca maitreyaṃ dvipadottamam // Mvyā_34 //
padāni jātamātraśca saptāsau prakamiṣyati /
pade pade nidhānañca padmaṃ padmaṃ bhaviṣyati // Mvyā_35 //
diśaścatasraścodvīkṣya vācaṃ pravyāhariṣyati /
iyaṃ me paścimā jāti nāsti bhūyaḥ punarbhavaḥ /
na punarabhā gamiṣyāmi nirvāsyāmi nirāsravaḥ // Mvyā_36 //
saṃsārārṇavamagnānāṃ sattvānāṃ duḥkhabhāgināṃ /
tṛṣṇābandhanabaddhānāṃ kariṣyāmi vimocanam // Mvyā_37 //
śvetaṃ cāsya surāśchatraṃ dhārayiṣyanti mūrdhani /
śītoṣṇavāridhārābhyāṃ nāgendrau snāpayiṣyataḥ // Mvyā_38 //
pratigṛhya ca taṃ dhātrī dvātriṃśadvaralakṣaṇam /
śriyā jvalantaṃ maitreyaṃ mātre samupaneṣyati // Mvyā_39 //
manoramāṃ ca śivikāṃ nānāratnavibhūṣitāṃ /
ārūḍhāṃ putrasahitāṃ vahiṣyanti ca devatā // Mvyā_40 //
tatastūrya sahasreṣu vādyamāneṣu tatpuraṃ /
praviṣṭamātre maitreye puṣpavarṣaṃ patiṣyati // Mvyā_41 //
dṛṣṭaivaṃ putraṃ subrahmā dvātriṃśadvaralakṣaṇam /
pratyavīkṣātha mantreṣu tadā prīto bhaviṣyati // Mvyā_42 //
gatidvayaṃ kumārasya yathā mantreṣu dṛśyate /
narādhipaścakravarttī buddho vā dvipadottamaḥ // Mvyā_43 //
sa ca yauvanasaṃprāpto maitreyaḥ puruṣottamaḥ /
cintayiṣyati dharmātmā duḥkhitā khalviyaṃ prajāḥ // Mvyā_44 //
brahmakharo mahāghoṣo hemavarṇo mahādyutiḥ /
viśālavakṣaḥ pīnāṃsaḥ padmapatranibhekṣaṇaḥ // Mvyā_45 //
hastaḥ pañcāśaducchrāya tasya kāyo bhaviṣyati /
visṛtaśca tato 'rddheṇa śubhavarṇasamucchrayaḥ // Mvyā_46 //
aśītibhiścaturbhiśca sahasraiḥ saṃpuraskṛtaḥ /
mānavānāṃ sa maitreyo mantrānadhyāpayiṣyati // Mvyā_47 //
atha śaṃkho narapatiḥ yūpamucchrāpayiṣyati /
tiryañca ṣoḍaśavyāmaṃ ūrddhva vyāmasahasrakam // Mvyā_48 //
sa taṃ yūpaṃ narapatirnānāratnavibhūṣitaṃ /
pradāsyati dvijātibhyo yajñaṃ kṛtvā puraḥsaraṃ // Mvyā_49 //
tañca ratnamayaṃ yūpaṃ dattamātraṃ manoramaṃ /
brāhmaṇāṇāṃ sahasrāṇi vikiriṣyanti tatkṣaṇāt // Mvyā_50 //
yūpasyatasya maitreyo dṛṣṭvā caitāmanityatāṃ /
kṛtasraṃ vicintya saṃsāraṃ pravrajyāṃ rocayiṣyati // Mvyā_51 //
yatvahaṃ pravrajitveha spṛśeyamamṛtaṃ padaṃ /
vimocayeyaṃ janatāṃ vyādhimṛtyujarābhayāt // Mvyā_52 //
aśītibhiḥ sahasraissa caturbhiśca puraskṛtaḥ /
niṣkramiṣyati maitreyaḥ pravrajyāmagrapugdalaḥ // Mvyā_53 //
nāgavṛkṣastadā tasya bodhivṛkṣo bhaviṣyati /
pañcāśadyojanānyasya śākhā ūrddhaṃ samucchritāḥ // Mvyā_54 //
niṣadya tasya cādhastānmaitreyaḥ puruṣottamaḥ /
anuttarāṃ śivāṃ bodhiṃ samavāpsyati nāyakaḥ // Mvyā_55 //
yasyāmeva ca rātrau sa pravrajyāṃ niṣkramiṣyati /
tasyāṃ eva ca rātrau hi parāṃ bodhimavāpsyati // Mvyā_56 //
aṣṭāṅgopetayā vācā tataḥ sa puruṣottamaḥ /
deśayiṣyati saddharmaṃ sarvaduḥkhāpahaṃ śivam // Mvyā_57 //
prasannāṃ janatāṃ dṛṣṭvā satyāni kathayiṣyati /
duḥkhaṃ duḥkhasamutpādaṃ duḥkhasya samatikramaṃ // Mvyā_58 //
āryaṃ cāṣṭāṅgikaṃ mārgaṃ kṣemaṃ nirvāṇagāminaṃ /
taṃ cāpi dharmaṃ saṃśrutya pratipatsyanti śāsane // Mvyā_59 //
udyāne puṣpasaṃcchanne sannipāto bhaviṣyati /
pūrṇaṃ ca yojanaśataṃ parṣattasya bhaviṣyati // Mvyā_60 //
śrutvā narapati rājā śaṅkho nāma mahāyaśāḥ /
datvā dānamasaṃkhyeyaṃ pravrajyāṃ niṣkramiṣyati // Mvyā_61 //
aśītibhiścaturbhiśca sahasraiḥ parivāritaḥ /
narādhipo viniṣkramya pravrajyāmupayāsyati // Mvyā_62 //
anenaiva pramāṇena mānavānāṃ puraskṛtaḥ /
maitreyasya pitā tatra pravrajyāṃ niṣkramiṣyati // Mvyā_63 //
tato gṛhapatistatra sudhano nāma viśrutaḥ /
pravrajiṣyati śuddhātmā maitreyasyānuśāsane // Mvyā_64 //
strīratnamatha śaṅkhasya viśākhā nāma viśrutā /
aśītibhiścaturbhiśca sahasraiḥ saṃpuraṣkṛtā //
nārīṇāmabhiniṣkramya pravrajyāṃ rocayiṣyati // Mvyā_65 //
prāṇinaḥ tatra samaye sahasrāṇi śatāni ca /
pravrajyāmupayāsyanti maitreyasyānuśāsane // Mvyā_66 //
supuṣpite 'sminnudyāne sannipāto bhaviṣyati /
samantato yojanaśataṃ parṣat tasya bhaviṣyati // Mvyā_67 //
tataḥ kāruṇikaḥ śāstā maitreyaḥ puruṣottamaḥ /
samitiṃ vyavalokyātha imamarthaṃ pravakṣayati // Mvyā_68 //
sarvete śākyasiṃhena guṇiśreṣṭheṇa trāyinā /
arthato lokanāthena dṛṣṭvā saddharmadhātunā /
ropitā mokṣamārgeṇa vikṣiptā mama śāsane // Mvyā_69 //
chatradhvajapatākābhirgandhamālyavilepanaiḥ /
kṛtvā stūpeṣu satkāraṃ āgatā hi mamāntikam // Mvyā_70 //
saṃghe datvā ca dānāni cīvaraṃ pānabhojanaṃ /
vividhaṃ glānabhaiṣajyaṃ āgatā hi mamāntikam // Mvyā_71 //
kuṃkumodakasekaṃ ca candanenānulepanaṃ /
datvā śākyamuneḥ stūpeṣvāgatā hi mamāntikam // Mvyā_72 //
śikṣāpadāni cādhāya śākyasiṃhasya śāsane /
paripālaya yathābhūtaṃ āgatā hi mamāntikam // Mvyā_73 //
upoṣadhaṃ upoṣyeha āryamaṣṭāṅgikaṃ śubhaṃ /
caturdaśīṃ pañcadaśīṃ pakṣasyehāṣṭamīṃ tathā /
prātihārikapakṣaṃ cāṣyaṣṭāṅgaṃ susamāhitaṃ // Mvyā_74 //
śīlāni ca samādāya saṃprāptāni ca śāsanam /
buddhaṃ dharmeṃ ca saṃghaṃ ca sattvāste śāsanaṃ gatāḥ //
kṛtvā ca kuśalaṃ karma macchāsanamupāgatāḥ // Mvyā_75 //
tenaite preṣitāḥ sattvā pratiṣṭāśca mayāpyamī /
gaṇiśreṣṭheṇa muninā parītā bhūrimedhasā // Mvyā_76 //
prasannāṃ janatāṃ dṛṣṭvā satyāni kathayiṣyati /
śrutvā ca te tato dharmaṃ prāpsyanti padamuttamam // Mvyā_77 //
prātihāryatrayeṇāsau śrāvakānvinayiṣyati /
sarvete āsravāstatra kṣipayiṣyanti suratāḥ // Mvyā_78 //
prathamaḥ sannipātosya śrāvakāṇāṃ bhaviṣyati /
pūrṇāḥ ṣaṇṇavatikoṭyaḥ śrāvakāṇāṃ bhavacchidāṃ // Mvyā_79 //
dvitīyaḥ sannipātosya śrāvakāṇāṃ bhaviṣyati /
pūrṇāścaturnavati koṭyaḥ śāntānāṃ bhūrimedhasāṃ // Mvyā_80 //
tṛtīyaḥ sannipātosya śrāvakāṇāṃ bhaviṣyati /
pūrṇāḥ dvāviṃśati koṭyaḥ śāntānāṃ śāntacetasāṃ // Mvyā_81 //
dharmacakraṃ pravartyātha vinīya suramānuṣān /
sārdhaṃ śrāvakasaṃgheṇa pure piṇḍaṃ cariṣyati // Mvyā_82 //
tataḥ praviśatastasyāṃ ramyāṃ ketumatīṃ purīṃ /
māndārakāṇi puṣpāṇi patiṣyanti purottame //
devatāḥ prakiriṣyanti tasmin puragate munau // Mvyā_83 //
catvāraśca mahārājā śakraśca tridaśādhipaḥ /
brahmā devagaṇaiḥ sārdhaṃ pūjāṃ tasya kariṣyati // Mvyā_84 //
utpalaṃ kumudaṃ padmaṃ puṇḍarīkaṃ sugandhikaṃ /
aguruṃ candanaṃ cāpi divyaṃ mālyaṃ patiṣyati // Mvyā_85 //
cailakṣepaṃ kariṣyanti devaputrā maharddhikāḥ /
taṃ lokanāthamudvīkṣapa praviśantaṃ purottamam // Mvyā_86 //
divyaśca tūryanirghoṣo divyaṃ mālyaṃ patiṣyati /
devatā prakiriṣyanti tasmin puragate munau // Mvyā_87 //
ye tu ketumatīṃ kecit vāsayaṣyanti mānuṣāḥ /
tepi taṃ pūjayiṣyanti praviśantaṃ purottamam // Mvyā_88 //
pathi bhūmyāstaraṃ tatra mṛdutūlapicopamam /
vicitrañca śubhaṃ mālyaṃ vikiriṣyanti te tadā // Mvyā_89 //
chatradhvajapatākabhirarcayiṣyanti mānuṣāḥ /
śubhaiśca tūryanirghoṣaiḥ prasannamanaso narāḥ // Mvyā_90 //
taṃ ca śakraḥ sahasrākṣo devarājaḥ śacīpatiḥ /
prahṛṣṭaḥ prāñjalirbhūtvā maitreyaṃ stoṣyate jinam // Mvyā_91 //
namaste puruṣājanya namaste puruṣottama /
anukampasva janatāṃ bhagavannagrapugdala // Mvyā_92 //
maharddhiko devaputrastasya māro bhaviṣyati /
sa cāpi prāñjalirbhūtvā stoṣyate lokanāyakam // Mvyā_93 //
śuddhāvāsa sahasraiśca bahubhiḥ parivāritaḥ /
pravekṣyate ca maitreyo lokanātho vināyakaḥ // Mvyā_94 //
brāhmaṇaparivāreṇa brahmā cāpi girāsphuṭam /
kathayiṣyati saddharmaṃ brāhmaṃ ghoṣamudīrayan // Mvyā_95 //
ākīrṇā pṛthivī sarvā arhadbhiśca bhaviṣyati /
kṣīṇāśravairvāntadoṣaiḥ prahīṇabhavabandhanaiḥ // Mvyā_96 //
hṛṣṭā devamanuṣyāśca gandharvā yakṣarākṣasāḥ /
śāstuḥ pūjāṃ kariṣyanti nāgāścāpi maharddhikāḥ // Mvyā_97 //
te vai nūnaṃ bhaviṣyanti cyānaghācchinnasaṃśayāḥ /
utkṣiptaparikhāḥ dhīrā anādānā nirutsakāḥ //
brahmacaryañcariṣyanti maitreyasyānuśāsane // Mvyā_98 //
te 'pi nūnaṃ bhaviṣyanti amamā aparigrahāḥ /
ajātarūparajatā aniketā asaṃstavāḥ /
brahmacaryañcariṣyanti ye maitreyānuśāsane // Mvyā_99 //
te vai pāraṃ gamiṣyanti chitvā jālameva bhujāt /
dhyānāni copasaṃpadya prītisaukhyasamanvitāḥ /
brahmacaryañcariṣyanti maitreyasyānuśāsane // Mvyā_100 //
ṣaṣṭhiṃ varṣa sahasrāṇi maitreyo dvipadottamaḥ /
deśayiṣyati saddharmaṃ śāstā lokānukampayā // Mvyā_101 //
śatāni ca sahasrāṇi prāṇiṇāṃ sa vināyakaḥ /
vinīya dharmakāyena tato nirvāṇameṣyati // Mvyā_102 //
tasmiṃśca nirvṛte dhīre maitreye dvipadottame /
daśavarṣasahasrāṇi saddharmaṃ sthāsyati kṣitau // Mvyā_103 //
prasādayati cittāni tasmācchākyamunau jine /
tatodṛkṣatha maitreyaṃ saṃbuddhaṃ dvipadottamam // Mvyā_104 //
tasmāddharme ca buddhe ca saṃghe cāpi gaṇottame /
prasādayati cittāni bhaviṣyati maharddhikaṃ // Mvyā_105 //
taṃ tādṛśaṃ kāruṇikaṃ maitreyaṃ dvipadottamaṃ /
ārādhayitvā kālena tato nirvāṇameṣyatha // Mvyā_106 //
idamāścaryakaṃ śrutvā dṛṣṭvā ca vibhavānalpikāṃ /
ko vidvānna prasīdeta api kṛṣṇāsu jātiṣu // Mvyā_107 //
tasmādihātmakāmena māhātmayamabhikāṃkṣatāḥ /
saddharmo gurukarttavyaḥ smaratā buddhaśāsanam // Mvyā_108 //
// maitreyavyākaraṇaṃ samāptaṃ //