Sekoddeśaḥ om namaḥ kālacakrāya sucandra āha - sekaḥ saptavidhaḥ śāstastrividho 'nuttarastathā / laukikottarasiddhyarthaṃ saṃkṣepāt kathayasva me // Sekod_1 // bhagavānāha - śṛṇu sucandra sekārthaṃ saptadhā trividhaṃ param / nāḍīsaṃcāramāyāmamuddeśāt kathayāmi te // Sekoddeśa_2 // uddeśastrividhastantre nirdeśastrividho bhavet / pratyuddeśo mahoddeśaḥ pratinirdeśako 'paraḥ // Sekoddeśa_3 // uddeśa eva nirdeśastantrasaṃgītirucyate / pratyuddeśaśca nirdeśaḥ pañjikā padabhañjikā // Sekoddeśa_4 // mahoddeśaśca nirdeśaṣṭīkā sarvārthasūcikā / abhijñālābhibhiḥ sā tu kartavyā naiva paṇḍitaiḥ // Sekoddeśa_5 // evaṃ ṣaṭkoṭibhiḥ śuddhaṃ vajrayogaiścaturvidhaiḥ / catuḥsambodhibhiḥ skandhadhātvāyatanaṣaṭkulaiḥ // Sekoddeśa_6 // paṭalaiḥ pañcabhiḥ śuddhaṃ lokadhātvādikairmataiḥ / satyābhyāmādibuddhaṃ syāt kālacakrābhidhānakam // Sekoddeśa_7 // ādau saptābhiṣeko yo bālānāmavatāraṇam / trividho lokasaṃvṛtyā caturthaḥ paramārthataḥ // Sekoddeśa_8 // satyadvayena dharmāṇāṃ deśanā vajriṇo mama / lokasaṃvṛtisatyena satyena paramārthataḥ // Sekoddeśa_9 // udakaṃ mukuṭaḥ paṭṭo vajraghaṇṭā mahāvratam / nāmānujñāsamāyuktaḥ sekaḥ saptavidho nṛpa // Sekoddeśa_10 // kāyavākcittasaṃśuddhirabhiṣekadvayaṃ dvayam / anujñā jñānaśuddhiḥ syādanyā dhātvādiśuddhitaḥ // Sekoddeśa_11 // udakaṃ dhātusaṃśuddhirmaulī skandhaviśodhanam / paṭṭaḥ pāramitāśuddhirvajraghaṇṭā mahākṣaram // Sekoddeśa_12 // buddhabhāṣā na vicchinnā arkendvekatraśodhanam / viṣayendriyasaṃśuddhiḥ syādvajravratamacyutam // Sekoddeśa_13 // nāma maitryādiśuddhiḥ syādanujñā buddhaśodhanam / ete sapta sekā deyā vartayitvā tu maṇḍalam // Sekoddeśa_14 // kumbho guhyābhiṣekaśca prajñājñānābhidhānakaḥ / punareva mahāprajñā tasyā jñānābhidhānakaḥ // Sekoddeśa_15 // kṣaraḥ kṣarastataḥ spando niḥspandaśca tato 'paraḥ / kāyavākcittasaṃśuddhyā abhiṣekatrayaṃ kramāt // Sekoddeśa_16 // caturtho jñānasaṃśuddhiḥ kāyavākcittaśodhakaḥ / bālaḥ prauḍhastathā vṛddhaścaturthastu prajāpatiḥ // Sekoddeśa_17 // prajñāstanāṅgasaṃsparśād bodhicittacyutaṃ sukham / payodharābhiṣiktaḥ sa bālaḥ prāptaṃ yataḥ sukham // Sekoddeśa_18 // guhyāsphālāccirājjātaṃ bodhicittacyutaṃ sukham / prauḍho guhyābhiṣiktaḥ sa guhyāt prāptaṃ yataḥ sukham // Sekoddeśa_19 // guhyāsphālāccirājjātaṃ vajrāgre spandataḥ sukham / prajñājñānābhiṣiktaḥ sa vṛddhaḥ spandaṃ gato yataḥ // Sekoddeśa_20 // mahāmudrānurāgādyajjātaṃ niḥspandataḥ sukham / mahāprajñābhiṣiktaḥ sa yato niḥspandatāṃ gataḥ // Sekoddeśa_21 // prajāpatiḥ sa vijñeyo janakaḥ sarvatāyinām / vajrasattvo mahāsattvo bodhisattvo 'dvayo 'kṣaraḥ // Sekoddeśa_22 // asau samayasattvaḥ syādvajrayogaścaturvidhaḥ / kālacakra iha khyāto yogināṃ muktidāyakaḥ // Sekoddeśa_23 // asyaiva sādhanaṃ kuryāt pratibhāsairacintitaiḥ / dhūmādibhirnimittaistaiḥ prajñābimbairnabhaḥsamaiḥ // Sekoddeśa_24 // astināstivyatikrāntaiḥ pratyayārthaiḥ svacetasaḥ / paramāṇurajaḥsaṃdohaiḥ sarvataḥ parivarjitaiḥ // Sekoddeśa_25 // dhūmamarīcikhadyotadīpajvālendubhāskaraiḥ / tamaḥ kalā mahābindurviśvabimbaṃ prabhāsvaram // Sekoddeśa_26 // pihitāpihitanetrābhyāṃ śūnye yannānukalpitam / dṛśyate svapnavad bimbaṃ tad bimbaṃ bhāvayet sadā // Sekoddeśa_27 // abhāve bhāvanā bimbe yogināṃ sā na bhāvanā / bhāvo 'bhāvo na cittasya bimbe 'kalpitadarśanāt // Sekoddeśa_28 // pratisenāṃ yathādarśe kumārī paśyedavastujām / atītānāgataṃ dharmaṃ tattvayogyambare tathā // Sekoddeśa_29 // asyā bhāvo na bhāvaḥ syādvastuśūnyārthadarśanāt / vastuno 'bhāvato 'rtho 'sti māyāsvapnendrajālavat // Sekoddeśa_30 // asati dharmiṇi hyeṣa dharmotpādaḥ pradṛśyate / cintāmaṇirivānantasattvāśāparipūrakaḥ // Sekoddeśa_31 // adṛṣṭaṃ pratisenāyāṃ kumārī caurādi paśyati / tat prādeśikanetrābhyāṃ gatvā paśyanti sādhakāḥ // Sekoddeśa_32 // yadi paśyati sadrūpaṃ svamukhaṃ kiṃ na paśyati / yadi paśyatyasadrūpaṃ śaśaśṛṅgaṃ kathaṃ na ca // Sekoddeśa_33 // na paśyatyanyacakṣurbhyāṃ svacakṣurbhyāṃ na paśyati / dṛśyamānamajātaṃ tat kumāryā jātakaṃ yathā // Sekoddeśa_34 // dṛṣṭe bimbe tataḥ kuryāt prāṇāyāmaṃ nirantaram / urdhvādhastriṣu nāḍīṣu kāyavākcittarodhanāt // Sekoddeśa_35 // candrārkarāhuviṇmūtraśukramārgapravāhiṣu / toyāgniśūnyabhūvāyujñānadhātukajātiṣu // Sekoddeśa_36 // candrasūryataminyo yāḥ kāyavākcittanāḍikāḥ / viṇmūtraśukravāhinyaḥ prāṇe 'pāne krameṇa tāḥ // Sekoddeśa_37 // candraḥ kāya upāyasya prajñāyā vāgdivākaraḥ / prajñākāyastu viṇ nāḍī virbhorvāṅmūtravā hinī // Sekoddeśa_38 // urdhvādhaścittanāḍyau dve taminīśukravāhinyau / taminī cittamupāyasya prajñāyāḥ śukravāhinī // Sekoddeśa_39 // ūrdhvādhaḥ ṣaṭkulaṃ hyetat kāyavākcittayogataḥ / prajñopāyāṅgabhāvena saṃsthitaṃ sarvadehinām // Sekoddeśa_40 // ariṣṭaṃ kāyavāṅnāḍyorūrdhvā dho ' dhikamārutaiḥ / taminīśukravāhinyorutpattimaraṇasthitiḥ // Sekoddeśa_41 // utpāde mṛtyukāle ca maithune śukravāhinī / taminī ca vahatyūrdhve saṃkrāntau viṣuve raveḥ // Sekoddeśa_42 // lagnodayābhisaṃdhau ca viṣuvaṃ vahati madhye / ṣaṭpañcāśat sapādañca śvāsocchvāsaṃ narādhipa // Sekoddeśa_43 // adhikān pañcasaptatyā ṣaṭśatāṃśca divāniśam / ekaviṃśatsahasrāṃśca ṣaṭśatairadhikāṃśca yān // Sekoddeśa_44 // vāmā ca dakṣiṇā nāḍī vahatyūnānanena tān / satripakṣitrivarṣāṇi śatavarṣe hi madhyamā // Sekoddeśa_45 // vāmā savyordhve candrārkau lalaneḍā piṅgalāparā / toyatejaḥsvabhāvinyau padmadhṛgratnadhṛṅmate // Sekoddeśa_46 // adho viṇmūtravāhinyau pṛthvīvāyusvarūpake / madhyanāḍī ca vāmā ca cakradhṛk khaḍgadhṛṅmate // Sekoddeśa_47 // ūrdhvādho madhyamā savyā rāhuśukrapravāhinī / śūnya jñānasvabhā vinyau vajradhṛgvajradhṛṅmate // Sekoddeśa_48 // viṇnāḍī candramārgeṇa raviṇā mūtravāhinī / jātau mṛtyau viṣuve rāge rāhuṇā śukravāhinī // Sekoddeśa_49 // yā nābhyūrdhve 'vadhūtī sā suṣumnā tamovāhinī / yādhaḥ khagamukhā sā ca śaṅkhinī śukravāhinī // Sekoddeśa_50 // nābhyabje hṛdaye kaṇṭhe lalāṭoṣṇīṣapaṅkaje / bhūtoyāgnimarucchūnyaṃ saṃhāreṇa pravāhinī // Sekoddeśa_51 // nirgacchantī viśantī sā sṛṣṭinā viśati kṣitau / karṇikāt karṇikāmadhye 'vadhūtyā gatirāgatiḥ // Sekoddeśa_52 // nābhau guhye ca maṇyabje kāyavākcittavāhinī / nirgacchantī viśantī sā saṃhārasṛṣṭirūpiṇī // Sekoddeśa_53 // śaṅkhinī sarvajantūnāmapānānilavāhikā / eṣā strīṇāṃ sukhācchukraṃ ṛtau raktapravāhinī // Sekoddeśa_54 // prajñopāyāṅgabhāvena ūrdhve savyāvasavyayoḥ / adho viṇmūtravāhasya rajaḥśukra pravāhayoḥ // Sekoddeśa_55 // caṇḍālī rajaso vāhāt khagamukhā śukravāhataḥ / ūdhve ṛtau smṛ tā strīṇāṃ ḍombī puṃ so 'vadhūtikā // Sekoddeśa_56 // vijñānādyaṃ sadā vāme nāḍyāṃ maṇḍala pañcakam / bhūmyādi dakṣiṇe nāḍyāṃ madhye vahati ṣaṣṭhamam // Sekoddeśa_57 // nābhipadmadale ṣaṣṭi maṇḍalāni yathākramam / vāme ca dakṣiṇe lagne meṣādye vṛṣabhādike // Sekoddeśa_58 // mūle v āme tataḥ savya ūrdhve madhye ' nilaḥ kramāt / ekaikamaṇḍalaṃ daṇḍādbhūmyādyaṃ nāsarandhrayoḥ // Sekoddeśa_59 // nāḍikā vahati śvāsān saṣaṣṭitriśatān kramāt / aṣṭādaśaśataśvāsānnāḍyaḥ pañca vahanti tān // Sekoddeśa_60 // ṣaṣṭi nāḍyo divārātraṃ maṇḍalānīti dehataḥ / dalamadhye tataḥ pūrve savye vāme 'pare kramāt // Sekoddeśa_61 // ākāśādyaṃ sadā vāme bhūmyādyaṃ dakṣiṇe 'parāt / vijñānādibhavo vāme saṃhāraḥ kṣmādi dakṣiṇe // Sekoddeśa_62 // apare pūrve dharā vāyuḥ prajñopāyaḥ parasparam / aṅguṣṭhānāmikādvābhyāṃ yato vaktre 'bhiṣiñcanam // Sekoddeśa_63 // savye vāme havistoyaṃ prajñopāyaḥ parasparam / madhyamātarjanīdvābhyāṃ yataḥ khaḍgo bhaviṣyati // Sekoddeśa_64 // ardhacandrākṛtirmudrā daṃṣṭrā kartī kanīyasī / śūnyamakṣaramūrdhvādhaḥ prajñopāyaḥ parasparam // Sekoddeśa_65 // daśamaṇḍalasaṃyoge aṅgulīnāṃ parasparam / karatale puṭite mūrdhni ekaśūkaṃ sakartikam // Sekoddeśa_66 // viṣuvattanmadhye nāḍyāṃ sṛṣṭisaṃhārakārakam / skandhadhātutrivajrāṇāmekatvaṃ madhyamāgatau // Sekoddeśa_67 // candrārkanāḍikāruddhe ruddhā viṇmūtranāḍikāḥ / rāhunāḍīvi(ni)ruddhe syādruddhādhaḥ śukravāhinī // Sekoddeśa_68 // mukte muktā bhavantyetāḥ sṛṣṭisaṃhārakārikāḥ / saṃcāra eṣa nāḍīnāṃ prāṇāpānatrimārgataḥ // Sekoddeśa_69 // vāmāyāṃ dakṣiṇāyāṃ vā pravahatyadhiko ' nilaḥ / ekarātraṃ tathā pañca trivarṣairmara ṇaṃ tataḥ // Sekoddeśa_70 // pañca diktithayo viṃśati tattvānyekottaraṃ kramāt / trayastriṃśaddinārohaḥ ariṣṭaṃ dakṣiṇe ravau // Sekoddeśa_71 // tridvyekasamakairmāsaiḥ ṣaṭtriyugmendubhirdinaiḥ / tithidikpañcaguṇadvyekairāyurgacchati dehinām // Sekoddeśa_72 // mūlādekottareṇa syādvāme candrasya rohaṇam / dinairmāsairdinairmāsais tridināni dvimāsakau // Sekoddeśa_73 // dine 'riṣṭaṃ śubhe māse vṛddhihānistatastayoḥ / madhyamārohaṇaṃ mṛtyoḥ śatābdaparipūrṇataḥ // Sekoddeśa_74 // samaviṣamadinaistasya janmajāto 'tha maṇḍalaiḥ / rohaṇaṃ savyavāme ca pakṣadvayavināśanāt // Sekoddeśa_75 // anyathā maraṇaṃ na syā t pakṣadvayasya saṃsthiteḥ / savyāvasavyasaṃcārā ta pañcamaṇḍalavāhataḥ // Sekoddeśa_76 // ariṣṭalakṣaṇaṃ jñātvā prāṇaṃ bindau niveśayet / avadhūtīpadamāśritya bhāvayet paramākṣaram // Sekoddeśa_77 // vajrotthānaṃ sadā kuryāccandrārkagatibhañjanāt / anyathā nāvadhūtyaṅge viśati prāṇamārutaḥ // Sekoddeśa_78 // apāno 'dhaśca śaṅkhinyāṃ maraṇaṃ tadaveśataḥ / ariṣṭavañcanaṃ hyetadānandairyogināṃ bhavet // Sekoddeśa_79 // śukrāgamanamānandamuṣṇīṣādūrṇṇāpaṅkaje / kaṇṭhe hṛdi paramānandaṃ viramānandaṃ tato bhavet // Sekoddeśa_80 // vividhaṃ ramaṇaṃ nābhau guhyapadme yadāgatam / guhyādvajramaṇiṃ yāvat sahajānandamacyutam // Sekoddeśa_81 // apratiṣṭhitanirvāṇaṃ mahārāgo 'kṣaraḥ prabhuḥ / virāgādyaccyutaṃ saukhyaṃ tannirvāṇaṃ pratiṣṭhitam // Sekoddeśa_82 // śukrendūdaya uṣṇīṣe pūrṇā guhye saroruhe / kalā ṣoḍaśamā yā sā maṇipadme vajramūrdhagā // Sekoddeśa_83 // tadūrdhvaṃ cyutikālaḥ syāt kṛṣṇapratipadāgame / ravistūrṇāpadaṃ yāti amāvasyāṃ virāgataḥ // Sekoddeśa_84 // kalā ṣoḍaśamā tasya uṣṇīṣakamale gatā / naṣṭacandra ihākhyāto viraktī rāgasaukhyataḥ // Sekoddeśa_85 // adhaścandrāmṛtaṃ yāti maraṇe sarvadehinām / ūrdhve sūryarajo rāhuvijñānaṃ bhāvalakṣaṇe // Sekoddeśa_86 // ataścandrāmṛtasyordhve kartavyaṃ gamanaṃ nṛpa / adho 'rkarajaso rāhuvijñānasyākṣare sukhe // Sekoddeśa_87 // ūrṇṇābje sarvabuddhānāṃ candrāmṛtasya pūrṇimā / amārkarajaso guhye kaloṣṇīṣe maṇau tayoḥ // Sekoddeśa_88 // iti vajrapadaṃ śāsturviparītaṃ sarvadehinām / apratiṣṭhitanirvāṇādviparītaṃ yānti dhātavaḥ // Sekoddeśa_89 // maṇau cittaṃ ca guhye vākkāyo nābhau mahāsukhāt / dharmasambhoganirmāṇāḥ śuddhakāyāt spharantyamī // Sekoddeśa_90 // adhopāyasya rājendra prajñā yā ūrdhvato bhavet / lalāṭe kāyavajramasyā grīvahṛnnābhipaṅkaje // Sekoddeśa_91 // vākcittajñānavajrāṇi nirmāṇādyāt spharantyamī / spharaṇaṃ skandhadhātūnāṃ nirāvaraṇataḥ sukhāt // Sekoddeśa_92 // karmamudrāsamāpattyā jñānamudrāvalambanaiḥ / mahāmudraikayogena vṛddhiṃ yāti tadakṣaram // Sekoddeśa_93 // vṛddhasya na ca syāt vṛddhiḥ kṣīṇasya kṣīṇatā na ca / astaṃgatasya nāstamanamuditasyodayaṃ na hi // Sekoddeśa_94 // na prakāśaḥ prakāśasya pihitaṃ pihitasya na / jātasyaiva na janma syān mṛtasya maraṇaṃ na ca // Sekoddeśa_95 // muktasya na ca muktiḥ syādasthitasya ca cāsthitiḥ / abhāvo na hyabhāvasya bhāvo bhāvasya naiva ca // Sekoddeśa_96 // kṣarasyāpi kṣaro na syādakṣarasya na cākṣaraḥ / svabhāvābhāvadharmāṇāṃ māyotpādaḥ kṣayastathā // Sekoddeśa_97 // na kṣayaṃ yānti bhūtāni na jāyante svabhāvataḥ / niḥsvabhāvamidaṃ viśvaṃ bhāvābhāvaikalakṣaṇam // Sekoddeśa_98 // svaprajñāliṅgitaṃ cittaṃ padme vajramaṇau gatam / tatra candragataspando niḥspandākṣarabhāvanā // Sekoddeśa_99 // kāyavākcittanāḍīṣu kāyavākcittabhāvanā / samāhārastrivajrāṇāṃ śaṅkhinyāṃ jñānabhāvanā // Sekoddeśa_100 // prajñārāgadrutānāṃ ca bindūnāṃ śirasaḥ kramāt / pūrṇāpadaṃ praviṣṭānāṃ bandhanaṃ paramārthataḥ // Sekoddeśa_101 // yathoditaḥ kramāccandraḥ kalābhiryāti pūrṇatām / vāsanāharaṇaṃ pūrṇā na candracchedo na pūraṇam // Sekoddeśa_102 // tathoditaṃ kramājjñānaṃ bhūmibhiryāti pūrṇatām / kleśādyāharaṇaṃ pūrṇā na jñānacchedo na pūraṇam // Sekoddeśa_103 // yathā madhyaśaśāṅkena pūrṇāyāṃ na sthiraḥ śaśī / saṃsāravāsanāṅkena tathā cittaṃ sukhe 'kṣare // Sekoddeśa_104 // utpattiḥ pralayaḥ pakṣaḥ śuklaḥ kṛṣṇaḥ pratiṣṭhitaḥ / tayormadhye tu yā pūrṇā sā pūrṇā na pratiṣṭhitā // Sekoddeśa_105 // ekakṣaṇābhisambuddhaṃ pūrṇāyāṃ niścalaṃ bhavet / yadā vajramaṇau citaṃ tat sarvakṣaṇapūrakam // Sekoddeśa_106 // na sthitiḥ śuklapakṣe 'sya gamanaṃ nāsite kvacit / pakṣadvayasya madhyasthaṃ pūrṇāyāṃ gatamadvayam // Sekoddeśa_107 // uṣṇīṣādudayaṃ tasya pūrṇā vajramaṇau bhavet / savirāgāt kalāhāni r vajrāddhāneḥ prapūrṇatā // Sekoddeśa_108 // uṣṇīse hyudayo bhūyaḥ pūrṇā vajramaṇau punaḥ / savirāgāt kalāhānirjñānahānirna dehinām // Sekoddeśa_109 // mahāsukhasvabhāvo ' sya pūrṇāśabdena gīyate / anyabhāvāntaraṃ sarvaṃ sṛṣṭisaṃhārahetukam // Sekoddeśa_110 // bhavādgacchati nirvāṇaṃ tasmādeti punarbhavam / svapakṣābhyāṃ yathāṃ candro 'yanābhyāṃ bhāskaro yathā // Sekoddeśa_111 // pūrṇāyāṃ niścalasyāsya bhūmibhiḥ paripūrṇatā / dvyayutadvyaṣṭaśataiḥ śvāsairakṣarakṣaṇabhakṣitaiḥ // Sekoddeśa_112 // pakṣadvayaṃ vyatikramya bhūmibhiḥ paripūritam / dvādaśākārasatyārthaṃ ṣoḍaśākāramakṣaram // Sekoddeśa_113 // bhūmibhirdvādaśākāraṃ pūritaṃ paramādvayam / kalābhiḥ pūritaṃ cittaṃ ṣoḍaśākāramakṣaram // Sekoddeśa_114 // ekārthamadvayaṃ dharmaṃ paramārthamavinaśvaram / pūrṇāvasthāṃ gataṃ cittaṃ āsamantāt prapūritam // Sekoddeśa_115 // virāgādimahārāgaṃ vajrānaṅgaṃ mahākṣaram / paripūrṇamasaṃkliṣṭaṃ pakṣadvaya sya vāsanaiḥ // Sekoddeśa_116 // yathā nadyudakaṃ viṣṭaṃ samudre tatpayaḥsamam / tathā bhāvasamūho 'yamakṣare tatsamo ' kṣaraḥ // Sekoddeśa_117 // yathā dhātusamūho ' yaṃ rasatvaṃ yāti bhakṣitaḥ / bījairbījasva bhāvaṃ ca phalakāle mānavarjitam // Sekoddeśa_118 // evaṃ bhāvasamūho 'pi paramākṣarabhakṣitaḥ / paramākṣaratāṃ yāti sarvākārasvarūpadhṛk // Sekoddeśa_119 // na daṃśe vedanāṃ vetti nānyatra cāpi daṣṭakaḥ / na viṣayānindriyadvāraiḥ pūrṇāvasthāṃ viṣe gate // Sekoddeśa_120 // evaṃ na ca maṇau yogī nānyatra vetti satsukham / na viṣayānindriyadvāraiścitte pūrṇakalāṃ gate // Sekoddeśa_121 // yathā lohaikadeśe 'pi saṃsthito hi mahārasaḥ / lohaṃ tīvrāgnisaṃtaptaṃ vedhayedāsamantataḥ // Sekoddeśa_122 // tethaivaikapradeśe 'pi saṃsthitaṃ sukhamakṣaram / cittaṃ kāmāgnisaṃtaptaṃ vedhayedāsamantataḥ // Sekoddeśa_123 // yathā ca viddhalohānāṃ naiva malo bhavet kvacit / tathā ca viddhacittānāṃ na vāsanā bhavet kvacit // Sekoddeśa_124 // hematvaṃ hi gataṃ lohamagninā nirmalaṃ bhavet / bhūyo bhūyastathā cittaṃ nirmalaṃ rāgavahninā // Sekoddeśa_125 // yathā mahāmaṇisparśādyāti śīlā pradīptatām / tathākṣarasukhasparśāt sukhatāṃ cittameti vai // Sekoddeśa_126 // kimatra bahunoktena lokasaṃvṛtisatyataḥ / avitarkyo rasasadbhāvo lohasyāvedhanaṃ prati // Sekoddeśa_127 // vitarkyo jñānasadbhāvaḥ kiṃ punaḥ paramārthataḥ / malāgantukaliptasya cittasyāvedhanaṃ prati // Sekoddeśa_128 // nāgantuko malaścitte na cittāccirakālikaḥ / na cittena vinā jāto na citte saṃsthito 'vyayaḥ // Sekoddeśa_129 // yadyāgantuka eva syāccittaṃ prāgamalaṃ tadā / cirakālī yadā cittāttasyaiva sambhavaḥ kutaḥ // Sekoddeśa_130 // yadi cittaṃ vinā jātastadā khakusumaṃ yathā / yadi sthitaḥ sadā citte na naśyet sarvatastadā // Sekoddeśa_131 // tāmrasya kālimā yadvadrasayogena naśyati / na tasya sattvatā naśyennirmalatvena yā sthitā // Sekoddeśa_132 // tadvaccittamalaḥ śūnyatāyogena praṇaśyati / na tasya jñānatā naśyennirmalatvena yā sthitā // Sekoddeśa_133 // rasaviddho yathā loho na punarlohatāṃ vrajet / sukhaviddhaṃ tathā cittaṃ na punarduḥkhatāṃ vrajet // Sekoddeśa_134 // na virāgāt paraṃ pāpaṃ na puṇyaṃ sukhataḥ param / ato 'kṣarasukhe cittaṃ veśanīyaṃ sadā nṛpa // Sekoddeśa_135 // vaktuṃ na śakyate saukhyaṃ kumāryā surataṃ vinā / yauvane surataṃ prāpya svato vetti mahāsukham // Sekoddeśa_136 // evaṃ na śakyate vaktuṃ samādhirahitaiḥ sukham / samādhāvakṣaraṃ prāpya svato vindanti yoginaḥ // Sekoddeśa_137 // akṣarajasukhajñāne sarvajñairapi śaṃkyate / tathā kvacinna kartavyo virāgo manaso 'sukhāt // Sekoddeśa_138 // cyutervirāgasaṃbhūtirvirāgādduḥkhasaṃbhavaḥ / duḥkhāddhātukṣayaḥ puṃsāṃ kṣayān mṛtyuriti smṛtaḥ // Sekoddeśa_139 // mṛtyoḥ punarbhavasteṣāṃ bhavān mṛtyuścyutiḥ punaḥ / evaṃ virāgasaṃbhūteḥ sattvānāṃ nānyathā bhavaḥ // Sekoddeśa_140 // tasmāt sarvaprayatnena cyutirāgaṃ vivarjayet / yenākṣarasukhaṃ yāti yogī saṃsārabandhanāt // Sekoddeśa_141 // kāmuko 'pi virāgānna kāmaśāstraṃ samīhate / mayokte kiṃ punastantre yogī duḥkhaṃ samīhate // Sekoddeśa_142 // śukrākṣarasvabhāvena sādhayet paramākṣaram / ādhāre cyutimāpanne ādheyasya virāgatā // Sekoddeśa_143 // ādhārādheyasaṃbandho yāvannākṣaratāṃ vrajet / cittamakṣaratāprāptaṃ nādhārādheyalakṣaṇam // Sekoddeśa_144 // akṣarodbhavakāyasya ūrṇṇācakragatasya tu / ālikālisamāyogo hūṃkāro neṣyate nṛpa // Sekoddeśa_145 // bimbaṃ śūnyodbhavaṃ hetuḥ phalamakṣarajaṃ sukham / phalena mudrito heturhetunā mudritaṃ phalam // Sekoddeśa_146 // śūnyatā bimbadhṛgghetuḥ karuṇākṣaradhṛk phalam / śūnyatākaruṇābhinnaṃ bodhicittaṃ tadacyutam // Sekoddeśa_147 // nirvāṇarahitaṃ bimbaṃ saṃsārātītamakṣaram / śāścatocchedanirmuttastatoryogo 'dvayo 'paraḥ // Sekoddeśa_148 // abhāvo nāsti bimbasya abhāvodbhūtalakṣaṇāt / bhāvo nāstyakṣarasyāpi bhāvasambhūtalakṣaṇāt // Sekoddeśa_149 // bhāvābhāvasamāyogo vajrayogo 'dvayo 'paraḥ / rūpārūpavinirmuktaḥ pratiseneva darpaṇe // Sekoddeśa_150 // bimbaṃ na bhavamāyāti nāpi nirvāṇamakṣaram / anyonyāliṅgitaṃ śāntaṃ napuṃsakapadaṃ param // Sekoddeśa_151 // prajñāhetorajātatvāt prajñāhetūdbhavaṃ phalam / prajñāhetorajātatvāt prajñājātaṃ na hetujam // Sekoddeśa_152 // ato na hetujaṃ jñānaṃ prajñājñānamanuttaram / phalena hetunānyonyaṃ na parasparamudraṇam // Sekoddeśa_153 // hetuḥ phalaṃ ca yat sarvaṃ tat pratītyasamudbhavam / anyonyamudritaṃ bimbaṃ notpannaṃ na ca nirvṛtam // Sekoddeśa_154 // prajñā cātyantanirvṛtā utpannaśca paro 'kṣaraḥ / hetuphalavinirmuktirna parasparamudraṇam // Sekoddeśa_155 // ajātasyāniruddhasya yajjñeyasyeha darśanam / tat svacittasya nānyasya bāhyajñeyavibhāgataḥ // Sekoddeśa_156 // ato na cātmanātmānaṃ mudrituṃ śakyate kvacit / kiṃ chinatti mahākhaḍga ātmānamātmadhārayā // Sekoddeśa_157 // bandhyāduhitṛsaṃgena svapne saukhyaṃ yathā bhavet / gaganodbhavabimbena sevitena tathātmanaḥ // Sekoddeśa_158 // na prajñā nāpyupāyo 'sau sahajaḥ prajñayā saha / āpūrṇaścaiva saukhyena sarvāvaraṇavarjitaḥ // Sekoddeśa_159 // ākāśavannirāvaraṇo viṣayendriyavarjitaḥ / sarvataḥ sarvabhūtastha acchedyo bhedavarjitaḥ // Sekoddeśa_160 // svayambhūrvajrasattvo 'sau mahārthaḥ paramākṣaraḥ / mahārāgo mahāsattvaḥ sarvasattvaratiṃkaraḥ // Sekoddeśa_161 // bodhisattvo mahādveṣaḥ kleśakṣayī mahāripuḥ / samayasattvo mahāmoho mūḍhadhīmohasūdanaḥ // Sekoddeśa_162 // vajrayogo mahākrodhaḥ kruddhamāramahāripuḥ / kālacakro mahālobhaḥ kṣaralobhaniṣūdanaḥ // Sekoddeśa_163 // vajramabhedyamityāha mahārthaṃ bhagavāniha / sattvaṃ tribhavasyaikatā taduktaṃ paramākṣaram // Sekoddeśa_164 // paramākṣarasukhāpūrṇo bhūmibhiḥ paripūritaḥ / mahārāgo mahāsattvaḥ sarvasattvaratiṃkaraḥ // Sekoddeśa_165 // bodhau vyavasthitaḥ sattvo bodhisattvastato 'calaḥ / kleśādidveṣasaṃghānāṃ mahādveṣo mahāripuḥ // Sekoddeśa_166 // samayaścandrāmṛtaṃ śukramacyutistasya bhakṣaṇam / samayasattvo 'nayā vṛttyā mūḍhadhīmohasūdanaḥ // Sekoddeśa_167 // ekatvaṃ sarvavajrāṇāṃ prajñākāyākṣaraiḥ saha / mahākrodho mahāśatrurmārāṇāṃ krodharūpiṇām // Sekoddeśa_168 // mahākṣarasukhopāyāt sattvārthaṃ na tyajet kvacit / sattvān moktuṃ mahālobhaḥ kṣaralobhaniṣūdanaḥ // Sekoddeśa_169 // ete hyuktāḥ ṣaḍākārā akṣarajñānavedanā / vijñānarūpasaṃskārasaṃjñāḥ skandhakulāni te // Sekoddeśa_170 // jñānāgnyambarapṛthivīvāyūdakā yathākramam / manaścakṣuḥśrutikāyanāsajihvāstathaiva ca // Sekoddeśa_171 // śabdarasadharmadhātukagandhaspraṣṭavyarūpiṇaḥ / krodharāṭ ṣaṇmukho bhīmaḥ ṣaṭkulaiḥ pariśodhitaḥ // Sekoddeśa_172 // kāyaguhyendriyacittaṃ trividhaṃ maṇḍalaṃ sadā / prajñopāyatrivajrāṇāṃ jāyate vajrasattvatā // Sekoddeśa_173 // idaṃ sekasya sādhanaṃ paramākṣarasādhanam / nāḍīkulasamāyuktamuddeśāccandra bhāṣitam // Sekoddeśa_174 // iti śrīsekoddeśaḥ samāptaḥ