Yāmunācāryaḥ: Saṃvitsiddhiḥ
ekam evādvitīyaṃ tad
brahmety upaniṣadvacaḥ
//
ekam evādvitīyaṃ tad
brahmety upaniṣadvacaḥ
//
brahmaṇo 'nyasya sadbhāvaṃ
nanu tat pratiṣedhati
//
brahmaṇo 'nyasya sadbhāvaṃ
nanu tat pratiṣedhati
//
atra brūmo 'dvitīyoktau
samāsaḥ ko vivakṣitaḥ
//
atra brūmo 'dvitīyoktau
samāsaḥ ko vivakṣitaḥ
//
kiṃsvit tatpuruṣaḥ kiṃ vā
bahuvrīhir athocyatām
//
kiṃsvit tatpuruṣaḥ kiṃ vā
bahuvrīhir athocyatām
//
pūrvasminn uttaras tāvat
prādhānyena vivakṣyate
//
pūrvasminn uttaras tāvat
prādhānyena vivakṣyate
//
padārthas tatra tad brahma
tato 'nyat sadṛśaṃ tu vā
//
padārthas tatra tad brahma
tato 'nyat sadṛśaṃ tu vā
//
tadviruddham atho vā syāt
triṣv apy anyan na bādhate
//
tadviruddham atho vā syāt
triṣv apy anyan na bādhate
//
anyatve sadṛśatve vā
dvitīyaṃ siddhyati dhruvam
//
anyatve sadṛśatve vā
dvitīyaṃ siddhyati dhruvam
//
viruddhatve dvitīyena
tṛtīyaṃ prathamaṃ tu vā
//
viruddhatve dvitīyena
tṛtīyaṃ prathamaṃ tu vā
//
brahma prāpnoti yasmāt tad
dvitīyena virudhyate
//
brahma prāpnoti yasmāt tad
dvitīyena virudhyate
//
ataḥ saprathamāḥ sarve
tṛtīyādyartharāśayaḥ
//
ataḥ saprathamāḥ sarve
tṛtīyādyartharāśayaḥ
//
dvitīyena tathā spṛṣṭvā
svasthās tiṣṭhanty abādhitāḥ
//
dvitīyena tathā spṛṣṭvā
svasthās tiṣṭhanty abādhitāḥ
//
nanu nañ brahmaṇo 'nyasya
sarvasyaiva niṣedhakam
//
nanu nañ brahmaṇo 'nyasya
sarvasyaiva niṣedhakam
//
dvitīyagrahaṇaṃ yasmāt
sarvasyaivopalakṣaṇam
//
dvitīyagrahaṇaṃ yasmāt
sarvasyaivopalakṣaṇam
//
naivaṃ niṣedho na hy asmād
dvitīyasyāvagamyate
//
naivaṃ niṣedho na hy asmād
dvitīyasyāvagamyate
//
tato 'nyat tadviruddhaṃ vā
sadṛśaṃ vātra vakti saḥ
//
tato 'nyat tadviruddhaṃ vā
sadṛśaṃ vātra vakti saḥ
//
dvitīyaṃ yasya naivāsti
tad brahmeti vivakṣite
//
dvitīyaṃ yasya naivāsti
tad brahmeti vivakṣite
//
satyādilakṣaṇoktīnām
apalakṣaṇatā bhavet
//
satyādilakṣaṇoktīnām
apalakṣaṇatā bhavet
//
advitīye dvitīyārtha
nāstitāmātragocare
//
advitīye dvitīyārtha
nāstitāmātragocare
//
svaniṣṭhatvān nañarthasya
na syād brahmapadānvayaḥ
//
svaniṣṭhatvān nañarthasya
na syād brahmapadānvayaḥ
//
dvitīyaśūnyatā tatra
brahmaṇo na viśeṣaṇam
//
dvitīyaśūnyatā tatra
brahmaṇo na viśeṣaṇam
//
viśeṣaṇe vā tad brahma
tṛtīyaṃ prathamaṃ tu vā
//
viśeṣaṇe vā tad brahma
tṛtīyaṃ prathamaṃ tu vā
//
prasaktaṃ pūrvavat sarvaṃ
bahuvrīhau samasyati
//
prasaktaṃ pūrvavat sarvaṃ
bahuvrīhau samasyati
//
brahmaṇaḥ prathamā ye ca
tṛtīyādyā jagattraye
//
brahmaṇaḥ prathamā ye ca
tṛtīyādyā jagattraye
//
brahma praty advitīyatvāt
svasthās tiṣṭhanty abādhitāḥ
//
brahma praty advitīyatvāt
svasthās tiṣṭhanty abādhitāḥ
//
kiṃca tatra bahuvrīhau
samāse saṃśrite sati
//
kiṃca tatra bahuvrīhau
samāse saṃśrite sati
//
vṛttyarthasya nañarthasya
na padārthāntarānvayaḥ
//
vṛttyarthasya nañarthasya
na padārthāntarānvayaḥ
//
saty arthāntarasambandhe
ṣaṣṭhī yasyeti yujyate
//
saty arthāntarasambandhe
ṣaṣṭhī yasyeti yujyate
//
dvitīyavastunāstitvaṃ
na brahma na viśeṣaṇam
//
dvitīyavastunāstitvaṃ
na brahma na viśeṣaṇam
//
asattvān na hy asad brahma
bhaven nāpi viśeṣaṇam
//
asattvān na hy asad brahma
bhaven nāpi viśeṣaṇam
//
tasmāt prapañcasadbhāvo
nādvaitaśrutibādhitaḥ
//
tasmāt prapañcasadbhāvo
nādvaitaśrutibādhitaḥ
//
svapramāṇabalāt siddhaḥ
śrutyā cāpy anumoditaḥ
//
svapramāṇabalāt siddhaḥ
śrutyā cāpy anumoditaḥ
//
tenādvitīyaṃ brahmeti
śruter artho 'yam ucyate
//
tenādvitīyaṃ brahmeti
śruter artho 'yam ucyate
//
dvitīyagaṇanāyogyo
nāsīd asti bhaviṣyati
//
dvitīyagaṇanāyogyo
nāsīd asti bhaviṣyati
//
samo vābhyadiko vāsya
yo dvitīyas tu gaṇyate
//
samo vābhyadiko vāsya
yo dvitīyas tu gaṇyate
//
yato 'sya vibhavavyūha
kalāmātram idaṃ jagat
//
yato 'sya vibhavavyūha
kalāmātram idaṃ jagat
//
dvitīyavāgāspadatāṃ
pratipadyeta tat katham
//
dvitīyavāgāspadatāṃ
pratipadyeta tat katham
//
yathā colanṛpaḥ samrāḍ
advitīyo 'dya bhūtale
//
yathā colanṛpaḥ samrāḍ
advitīyo 'dya bhūtale
//
iti tattulyanṛpati
nivāraṇaparaṃ vacaḥ
//
iti tattulyanṛpati
nivāraṇaparaṃ vacaḥ
//
na tu tadbhṛtyatatputra
kalatrādiniṣedhakam
//
na tu tadbhṛtyatatputra
kalatrādiniṣedhakam
//
tathā surāsuranara
brahmabrahmāṇḍakoṭayaḥ
//
tathā surāsuranara
brahmabrahmāṇḍakoṭayaḥ
//
kleśakarmavipākādyair
aspṛṣṭasyākhileśituḥ
//
kleśakarmavipākādyair
aspṛṣṭasyākhileśituḥ
//
jñānādiṣāḍguṇyanidher
acintyavibhavasya tāḥ
//
jñānādiṣāḍguṇyanidher
acintyavibhavasya tāḥ
//
viṣṇor vibhūtimahima
samudradrapsavipruṣaḥ
//
viṣṇor vibhūtimahima
samudradrapsavipruṣaḥ
//
kaḥ khalv aṅgulibhaṅgena
samudrān saptasaṅkhyayā
//
kaḥ khalv aṅgulibhaṅgena
samudrān saptasaṅkhyayā
//
gaṇayan gaṇayed ūrmi
phenabudbudavipruṣaḥ
//
gaṇayan gaṇayed ūrmi
phenabudbudavipruṣaḥ
//
yathaika eva savitā
na dvitīyo nabhaḥsthale
//
yathaika eva savitā
na dvitīyo nabhaḥsthale
//
ity uktyā na hi sāvitrā
niṣidhyante 'tra raśmayaḥ
//
ity uktyā na hi sāvitrā
niṣidhyante 'tra raśmayaḥ
//
yathā pradhānasaṅkhyeya
saṅkhyāyāṃ naiva gaṇyate
//
yathā pradhānasaṅkhyeya
saṅkhyāyāṃ naiva gaṇyate
//
saṅkhyā pṛthaksatī tatra
saṅkhyeyānyapadārthatvat
//
saṅkhyā pṛthaksatī tatra
saṅkhyeyānyapadārthatvat
//
tathā
tathā -
pādo 'sya viśvā bhūtāni
tripād asyāmṛtaṃ divi
//
pādo 'sya viśvā bhūtāni
tripād asyāmṛtaṃ divi
//
iti bruvañ jagat sarvam
itthambhāve nyaveśayat
//
iti bruvañ jagat sarvam
itthambhāve nyaveśayat
//
tathā
tathā -
etāvān asya mahimā
tato jyāyastaro hi saḥ
//
etāvān asya mahimā
tato jyāyastaro hi saḥ
//
yatrānyan na vijānāti
sa bhūmodaram antaram
//
yatrānyan na vijānāti
sa bhūmodaram antaram
//
kurute 'sya bhayaṃ vyaktam
ityādiśrutayaḥ parāḥ
//
kurute 'sya bhayaṃ vyaktam
ityādiśrutayaḥ parāḥ
//
meror ivāṇur yasyedaṃ
brahmāṇḍam akhilaṃ jagat
//
meror ivāṇur yasyedaṃ
brahmāṇḍam akhilaṃ jagat
//
ityādikāḥ samastasya
taditthambhāvatāparāḥ
//
ityādikāḥ samastasya
taditthambhāvatāparāḥ
//
vācārambhaṇamātraṃ tu
jagat sthāvarajaṅgamam
//
vācārambhaṇamātraṃ tu
jagat sthāvarajaṅgamam
//
vikārajātaṃ kūṭasthaṃ
mūlakāraṇam eva sat
//
vikārajātaṃ kūṭasthaṃ
mūlakāraṇam eva sat
//
ananyat kāraṇāt kāryaṃ
pāvakād visphuliṅgavat
//
ananyat kāraṇāt kāryaṃ
pāvakād visphuliṅgavat
//
mṛttikālohabījādi
nānādṛṣṭāntavistaraiḥ
//
mṛttikālohabījādi
nānādṛṣṭāntavistaraiḥ
//
(cf. ChāUp 6.4--6)
nāśakad dagdhum analas
tṛṇaṃ majjayituṃ jalam
//
nāśakad dagdhum analas
tṛṇaṃ majjayituṃ jalam
//
(cf. KeUp 3.14--28)
na vāyuś calituṃ śaktas
tac chaktyāpyāyanād ṛte
//
na vāyuś calituṃ śaktas
tac chaktyāpyāyanād ṛte
//
ekapradhānavijñānād
vijñātam akhilaṃ bhavet
//
ekapradhānavijñānād
vijñātam akhilaṃ bhavet
//
(cf. ChāUp 6.1.3ff.)
ityādivedavacana
tanmūlāptāgamair api
//
ityādivedavacana
tanmūlāptāgamair api
//
brahmātmanātmalābho 'yaṃ
prapañcaś cidacinmayaḥ
//
brahmātmanātmalābho 'yaṃ
prapañcaś cidacinmayaḥ
//
iti pramīyate brāhmī
vibhūtir na niṣidhyate
//
iti pramīyate brāhmī
vibhūtir na niṣidhyate
//
tanniṣedhe samastasya
mithyātvāl lokavedayoḥ
//
tanniṣedhe samastasya
mithyātvāl lokavedayoḥ
//
vyavahārās tu lupyeraṃs
tathā syād brahmadhīr api
//
vyavahārās tu lupyeraṃs
tathā syād brahmadhīr api
//
vyāvahārikasatyatvān
mṛṣatve 'py aviruddhatā
//
vyāvahārikasatyatvān
mṛṣatve 'py aviruddhatā
//
pratyakṣāder iti mataṃ
prāg eva samadūduṣam
//
pratyakṣāder iti mataṃ
prāg eva samadūduṣam
//
ataś copaniṣajjāta
brahmādvaitadhiyā jagat
//
ataś copaniṣajjāta
brahmādvaitadhiyā jagat
//
na bādhyate vibhūtitvād
brahmaṇaś cety avasthitam
//
na bādhyate vibhūtitvād
brahmaṇaś cety avasthitam
//
nanu sattve prapañcasya
nāstīti pratyayaḥ katham
//
nanu sattve prapañcasya
nāstīti pratyayaḥ katham
//
asattve vā kathaṃ tasminn
astīti pratyayo bhavet
//
asattve vā kathaṃ tasminn
astīti pratyayo bhavet
//
sadasattvaṃ tathaikasya
viruddhatvād asambhavi
//
sadasattvaṃ tathaikasya
viruddhatvād asambhavi
//
sadasatpratyayaprāpta
viruddhadvandvasaṅgame
//
sadasatpratyayaprāpta
viruddhadvandvasaṅgame
//
tayor anyatarārthasya
niścayābhāvahetutaḥ
//
tayor anyatarārthasya
niścayābhāvahetutaḥ
//
sadasattvaṃ prapañcasya
jainās tu pratijānate
//
sadasattvaṃ prapañcasya
jainās tu pratijānate
//
sattvaprāptiṃ puraḥkṛtya
nāstīti pratyayodayāt
//
sattvaprāptiṃ puraḥkṛtya
nāstīti pratyayodayāt
//
sadā sattvaṃ prapañcasya
sāṅkhyās tu pratipedire
//
sadā sattvaṃ prapañcasya
sāṅkhyās tu pratipedire
//
sadasatpratyayaprāpta
viruddhadvandvasaṅkaṭe
//
sadasatpratyayaprāpta
viruddhadvandvasaṅkaṭe
//
virodhaparihārārthaṃ
sattvāsattvāṃśabhaṅgataḥ
//
virodhaparihārārthaṃ
sattvāsattvāṃśabhaṅgataḥ
//
sadasadbhyām anirvācyaṃ
prapañcaṃ kecid ūcire
//
sadasadbhyām anirvācyaṃ
prapañcaṃ kecid ūcire
//
sattvāsattve vibhāgena
deśakālādibhedataḥ
//
sattvāsattve vibhāgena
deśakālādibhedataḥ
//
ghaṭāder iti manvānā
vyavasthām apare jaguḥ
//
ghaṭāder iti manvānā
vyavasthām apare jaguḥ
//
tad evaṃ vādisaṃmardāt
saṃśaye samupasthite
//
tad evaṃ vādisaṃmardāt
saṃśaye samupasthite
//
nirṇayaḥ kriyate tatra
mīmāṃsakamatena tu
//
nirṇayaḥ kriyate tatra
mīmāṃsakamatena tu
//
ghaṭasvarūpe nāstitvam
astitvaṃ yady abūbudhat
//
ghaṭasvarūpe nāstitvam
astitvaṃ yady abūbudhat
//
syād eva yugapat sattvam
asattvaṃ ca ghaṭādiṣu
//
syād eva yugapat sattvam
asattvaṃ ca ghaṭādiṣu
//
idānīm idam atrāsti
nāstīty evaṃvidhā yataḥ
//
idānīm idam atrāsti
nāstīty evaṃvidhā yataḥ
//
deśakāladaśābhedād
astināstīti no dhiyaḥ
//
deśakāladaśābhedād
astināstīti no dhiyaḥ
//
ato deśādibhedena
sadasattvaṃ ghaṭādiṣu
//
ato deśādibhedena
sadasattvaṃ ghaṭādiṣu
//
vyavasthitaṃ nirastatvād
vādasyeha na sambhavaḥ
//
vyavasthitaṃ nirastatvād
vādasyeha na sambhavaḥ
//
nanu deśādisambandhaḥ
sata evopapadyate
//
nanu deśādisambandhaḥ
sata evopapadyate
//
na deśakālasambandhād
asataḥ sattvam iṣyate
//
na deśakālasambandhād
asataḥ sattvam iṣyate
//
sambandho dvyāśrayas tasmāt
sataḥ sattvaṃ sadā bhavet
//
sambandho dvyāśrayas tasmāt
sataḥ sattvaṃ sadā bhavet
//
asataḥ kārakaiḥ sattvaṃ
janmanety atidurghaṭam
//
asataḥ kārakaiḥ sattvaṃ
janmanety atidurghaṭam
//
ādyantavān prapañco 'taḥ
satkakṣyāntarniveśyate
//
ādyantavān prapañco 'taḥ
satkakṣyāntarniveśyate
//
uktaṃ ca-
uktaṃ ca--
ādāv ante ca yan nāsti
nāsti madhye 'pi tat tathā
//
ādāv ante ca yan nāsti
nāsti madhye 'pi tat tathā
//
iti
iti
ato niścitasadbhāvaḥ
sadā sann abhyupeyatām
//
ato niścitasadbhāvaḥ
sadā sann abhyupeyatām
//
asataḥ sarvadāsattvaṃ
janyayogāt khapuṣpavat
//
asataḥ sarvadāsattvaṃ
janyayogāt khapuṣpavat
//
asattve na viśeṣo 'sti
prāgatyantāsator iha
//
asattve na viśeṣo 'sti
prāgatyantāsator iha
//
śvetaketum upādāya
tat tvam ity api yac chrutam
//
śvetaketum upādāya
tat tvam ity api yac chrutam
//
(cf. ChāUp 6.9.4)
ṣaṣṭhaprapāṭhake tasya
kuto mukhyārthasambhavaḥ
//
ṣaṣṭhaprapāṭhake tasya
kuto mukhyārthasambhavaḥ
//
kārpaṇyaśokaduḥkhārtaś
cetanas tvampadoditaḥ
//
kārpaṇyaśokaduḥkhārtaś
cetanas tvampadoditaḥ
//
sarvajñaḥ satyasaṅkalpo
niḥsīmasukhasāgaraḥ
//
sarvajñaḥ satyasaṅkalpo
niḥsīmasukhasāgaraḥ
//
tatpadārthas tayor aikyaṃ
tejastimiravat katham
//
tatpadārthas tayor aikyaṃ
tejastimiravat katham
//
tvamarthasthe taṭasthe vā
(tadarthasthe vibhedake)
//
tvamarthasthe taṭasthe vā
(tadarthasthe vibhedake)
//
guṇe tattvampadaśrutyor
aikārthyaṃ dūravāritam
//
guṇe tattvampadaśrutyor
aikārthyaṃ dūravāritam
//
ajñatvasarvaveditva
duḥkhitvasukhitādike
//
ajñatvasarvaveditva
duḥkhitvasukhitādike
//
viśeṣaṇe vā ciddhātor
athavāpy upalakṣaṇe
//
viśeṣaṇe vā ciddhātor
athavāpy upalakṣaṇe
//
viruddhaguṇasaṅkrānter
bhedaḥ syāt tvaṃtadarthayoḥ
//
viruddhaguṇasaṅkrānter
bhedaḥ syāt tvaṃtadarthayoḥ
//
vācyaikadeśabhaṅgena
cidekavyaktiniṣṭhatā
//
vācyaikadeśabhaṅgena
cidekavyaktiniṣṭhatā
//
so 'yaṃ gaur itivat tattvam
padayor ity apeśalam
//
so 'yaṃ gaur itivat tattvam
padayor ity apeśalam
//
deśakāladaśābhedād
ekasminn api dharmiṇi
//
deśakāladaśābhedād
ekasminn api dharmiṇi
//
viruddhadvandvasaṅkrānteḥ
so 'yaṃ gaur iti yujyate
//
viruddhadvandvasaṅkrānteḥ
so 'yaṃ gaur iti yujyate
//
svaprakāśasya ciddhātor
viruddhadvandvasaṅgatau
//
svaprakāśasya ciddhātor
viruddhadvandvasaṅgatau
//
na vyavasthāpakaṃ kiṃcid
deśakāladaśādike
//
na vyavasthāpakaṃ kiṃcid
deśakāladaśādike
//
nirdhūtanikhiladvandva
svaprakāśe cidātmani
//
nirdhūtanikhiladvandva
svaprakāśe cidātmani
//
dvaitānarthabhramābhāvāc
chāstraṃ nirviṣayaṃ bhavet
//
dvaitānarthabhramābhāvāc
chāstraṃ nirviṣayaṃ bhavet
//
etena satyakāmatva
jagatkāraṇatādayaḥ
//
etena satyakāmatva
jagatkāraṇatādayaḥ
//
mā(yopādhau) pare 'dhyastāḥ
śokamohādayaḥ punaḥ
//
mā(yopādhau) pare 'dhyastāḥ
śokamohādayaḥ punaḥ
//
avidyopādhike jīve
vibhāgeneti yan matam
//
avidyopādhike jīve
vibhāgeneti yan matam
//
kṣudrabrahmavidām etan
mataṃ prāg eva dūṣitam
//
kṣudrabrahmavidām etan
mataṃ prāg eva dūṣitam
//
citsvarūpe viśiṣṭe vā
māyāvidyādyupādhayaḥ
//
citsvarūpe viśiṣṭe vā
māyāvidyādyupādhayaḥ
//
pūrvasmin sarvasaṅkaryaṃ
parajīvāvibhāgataḥ
//
pūrvasmin sarvasaṅkaryaṃ
parajīvāvibhāgataḥ
//
uttarasminn api tathā
viśiṣṭam api cid yadi
//
uttarasminn api tathā
viśiṣṭam api cid yadi
//
citsvarūpaṃ hi nirbhedaṃ
māyāvidyādyupādhibhiḥ
//
citsvarūpaṃ hi nirbhedaṃ
māyāvidyādyupādhibhiḥ
//
vibhinnam iva vibhrāntaṃ
viśisṭaṃ ca (iti manyate)
//
vibhinnam iva vibhrāntaṃ
viśisṭaṃ ca (iti manyate)
//
taṭasthāvasthitā dharmāḥ
svarūpaṃ na spṛśanti kim
//
taṭasthāvasthitā dharmāḥ
svarūpaṃ na spṛśanti kim
//
na hi daṇḍiśiraschedād
devadatto na hiṃsitaḥ
//
na hi daṇḍiśiraschedād
devadatto na hiṃsitaḥ
//
acidaṃśavyapohena
cidekapariśeṣatā
//
acidaṃśavyapohena
cidekapariśeṣatā
//
atas tat tvam asītyāder
artha ity apy asundaram
//
atas tat tvam asītyāder
artha ity apy asundaram
//
abrahmānātmatābhāve
pratyakcit pariśiṣyate
//
abrahmānātmatābhāve
pratyakcit pariśiṣyate
//
tattvampadadvayaṃ jīva
paratādātmyagocaram
//
tattvampadadvayaṃ jīva
paratādātmyagocaram
//
tan mukhyavṛtti tādātmyam
api vastudvayāśrayam
//
tan mukhyavṛtti tādātmyam
api vastudvayāśrayam
//
bhedābhedavikalpas tu
yas tvayā paricoditaḥ
//
bhedābhedavikalpas tu
yas tvayā paricoditaḥ
//
abhedābhedino 'satye
bandhe sati nirarthakaḥ
//
abhedābhedino 'satye
bandhe sati nirarthakaḥ
//
abhedo bhedamardī tu
svāśrayībhūtavastunoḥ
//
abhedo bhedamardī tu
svāśrayībhūtavastunoḥ
//
bhedaḥ parasparānātmyaṃ
bhāvānām evam etayoḥ
//
bhedaḥ parasparānātmyaṃ
bhāvānām evam etayoḥ
//
svarūpam abhyupetyaiva
bhedābhedavikalpayoḥ
//
svarūpam abhyupetyaiva
bhedābhedavikalpayoḥ
//
(bādhanam) tena vāgbādhād
virodhena nigṛhyase
//
(bādhanam) tena vāgbādhād
virodhena nigṛhyase
//
bhinnābhinnatvasambandha
sadasattvavikalpanam
//
bhinnābhinnatvasambandha
sadasattvavikalpanam
//
pratyakṣānubhavāpāstaṃ
kevalaṃ kaṇṭhaśoṣaṇam
//
pratyakṣānubhavāpāstaṃ
kevalaṃ kaṇṭhaśoṣaṇam
//
nīle nīlamatir yādṛg
utpale nīladhīr hi sā
//
nīle nīlamatir yādṛg
utpale nīladhīr hi sā
//
nīlam utpalam evedam
iti sākṣāc cakāsti naḥ
//
nīlam utpalam evedam
iti sākṣāc cakāsti naḥ
//
yathā viditasaṃyoga
sambandhe 'pyakṣagocare
//
yathā viditasaṃyoga
sambandhe 'pyakṣagocare
//
bhedābhedādidustarka
vikalpādhānavibhramaḥ
//
bhedābhedādidustarka
vikalpādhānavibhramaḥ
//
tadvat tādātmyasambandhe
śrutipratyakṣamūlake
//
tadvat tādātmyasambandhe
śrutipratyakṣamūlake
//
śrutidaṇḍena dustarka
vikalpabhramavāraṇam
//
śrutidaṇḍena dustarka
vikalpabhramavāraṇam
//
nirdoṣāpauruṣeyī ca
śrutir atyartham ādarāt
//
nirdoṣāpauruṣeyī ca
śrutir atyartham ādarāt
//
asakṛt tat tvam ity āha
tādātmyaṃ brahmajīvayoḥ
//
asakṛt tat tvam ity āha
tādātmyaṃ brahmajīvayoḥ
//
brahmānandahradāntastho
muktātmā sukham edhate
//
brahmānandahradāntastho
muktātmā sukham edhate
//
phale ca phalino 'bhāvān
mokṣasyāpuruṣārthatā
//
phale ca phalino 'bhāvān
mokṣasyāpuruṣārthatā
//
ekaśeṣe hi ciddhātoḥ
kasya mokṣaḥ phalaṃ bhavet
//
ekaśeṣe hi ciddhātoḥ
kasya mokṣaḥ phalaṃ bhavet
//
kiṃca prapañcarūpeṇa
kā nu saṃvid vivartate
//
kiṃca prapañcarūpeṇa
kā nu saṃvid vivartate
//
na tāvad ghaṭadhīs tasyām
asatyām api darśanāt
//
na tāvad ghaṭadhīs tasyām
asatyām api darśanāt
//
na hi tasyām ajātāyāṃ
naṣṭāyāṃ vākhilaṃ jagat
//
na hi tasyām ajātāyāṃ
naṣṭāyāṃ vākhilaṃ jagat
//
nāstīti śakyate vaktum
uktau pratyakṣabādhanāt
//
nāstīti śakyate vaktum
uktau pratyakṣabādhanāt
//
nāpy anyasaṃvit tannāśe
'py anyeṣām upalambhanāt
//
nāpy anyasaṃvit tannāśe
'py anyeṣām upalambhanāt
//
nanu saṃvid abhinnaikā
na tasyām asti bhedadhīḥ
//
nanu saṃvid abhinnaikā
na tasyām asti bhedadhīḥ
//
ghaṭādayo hi bhidyante
na tu sā citprakāśanāt
//
ghaṭādayo hi bhidyante
na tu sā citprakāśanāt
//
ghaṭadhīḥ paṭasaṃvitti
samaye nāvabhāti cet
//
ghaṭadhīḥ paṭasaṃvitti
samaye nāvabhāti cet
//
naivaṃ ghaṭo hi nābhāti
sā sphuraty eva tu sphuṭam
//
naivaṃ ghaṭo hi nābhāti
sā sphuraty eva tu sphuṭam
//
ghaṭavyāvṛttasaṃvittir
atha na sphuratīti cet
//
ghaṭavyāvṛttasaṃvittir
atha na sphuratīti cet
//
tadvyāvṛttipadenāpi
kiṃ saivoktāthavetarat
//
tadvyāvṛttipadenāpi
kiṃ saivoktāthavetarat
//
saiva cedbhāsate 'nyac cen
na brūmas tasya bhāsanam
//
saiva cedbhāsate 'nyac cen
na brūmas tasya bhāsanam
//
kiṃcāsyāḥ svaprakāśāyā
nīrūpāyā na hi svataḥ
//
kiṃcāsyāḥ svaprakāśāyā
nīrūpāyā na hi svataḥ
//
ṛte viṣayanānātvān
nānātvāvagrahabhramaḥ
//
ṛte viṣayanānātvān
nānātvāvagrahabhramaḥ
//
na vastu vastudharmo vā
na pratyakṣo na laiṅgikaḥ
//
na vastu vastudharmo vā
na pratyakṣo na laiṅgikaḥ
//
ghaṭādivedyabhedo 'pi
kevalaṃ bhramalakṣaṇaḥ
//
ghaṭādivedyabhedo 'pi
kevalaṃ bhramalakṣaṇaḥ
//
yadā tadā tadāyatto
dhībhedāvagrahodayaḥ
//
yadā tadā tadāyatto
dhībhedāvagrahodayaḥ
//
kutaḥ kutastarāṃ tasya
paramārthatvasambhavaḥ
//
kutaḥ kutastarāṃ tasya
paramārthatvasambhavaḥ
//
kiṃca svayamprakāśasya
svato vā parato 'pi vā
//
kiṃca svayamprakāśasya
svato vā parato 'pi vā
//
prāgabhāvādisiddhiḥ syāt
svatas tāvan na yujyate
//
prāgabhāvādisiddhiḥ syāt
svatas tāvan na yujyate
//
svasmin sati viruddhatvād
abhāvasyānavasthiteḥ
//
svasmin sati viruddhatvād
abhāvasyānavasthiteḥ
//
svanimittaprakāśasya
svasyābhāve 'py asambhavāt
//
svanimittaprakāśasya
svasyābhāve 'py asambhavāt
//
ananyagocaratvena
cito na parato 'pi ca
//
ananyagocaratvena
cito na parato 'pi ca
//
kiṃca vedyasya bhedāder
na ciddharmatvasambhavaḥ
//
kiṃca vedyasya bhedāder
na ciddharmatvasambhavaḥ
//
rūpādivad ataḥ saṃvid
advitiyā svayamprabhā
//
rūpādivad ataḥ saṃvid
advitiyā svayamprabhā
//
atas tadbhedam āśritya
yad vikalpādijalpitam
//
atas tadbhedam āśritya
yad vikalpādijalpitam
//
tad avidyāvilāso 'yam
iti brahmavido viduḥ
//
tad avidyāvilāso 'yam
iti brahmavido viduḥ
//
hanta brahmopadeśo 'yaṃ
śraddadhāneṣu śobhate
//
hanta brahmopadeśo 'yaṃ
śraddadhāneṣu śobhate
//
vayam aśraddadhānāḥ smo
ye yuktiṃ prārthayāmahe
//
vayam aśraddadhānāḥ smo
ye yuktiṃ prārthayāmahe
//
pratipramātṛviṣayaṃ
parasparavilakṣaṇāḥ
//
pratipramātṛviṣayaṃ
parasparavilakṣaṇāḥ
//
aparokṣaṃ prakāśante
sukhaduḥkhādivad dhiyaḥ
//
aparokṣaṃ prakāśante
sukhaduḥkhādivad dhiyaḥ
//
sambandhivyaṅgyabhedasya
saṃyogecchādikasya naḥ
//
sambandhivyaṅgyabhedasya
saṃyogecchādikasya naḥ
//
na hi bhedaḥ svato nāsti
nāpratyakṣaś ca saṃmataḥ
//
na hi bhedaḥ svato nāsti
nāpratyakṣaś ca saṃmataḥ
//
yadi sarvagatā nityā
saṃvid evābhyupeyate
//
yadi sarvagatā nityā
saṃvid evābhyupeyate
//
tataḥ sarvaṃ sadā bhāyān
na vā kiṃcit kadācana
//
tataḥ sarvaṃ sadā bhāyān
na vā kiṃcit kadācana
//
tadānīṃ na hi vedyasya
sannidhītarakāritā
//
tadānīṃ na hi vedyasya
sannidhītarakāritā
//
vyavasthā ghaṭate vitter
vyomavadvaibhavāśrayāt
//
vyavasthā ghaṭate vitter
vyomavadvaibhavāśrayāt
//
nāpi kāraṇabhedena
nityāyās tadabhāvataḥ
//
nāpi kāraṇabhedena
nityāyās tadabhāvataḥ
//
na ca svarūpanānātvāt
tadekatvaparigrahāt
//
na ca svarūpanānātvāt
tadekatvaparigrahāt
//
tataś ca badhirāndhādeḥ
śabdādigrahaṇaṃ bhavet
//
tataś ca badhirāndhādeḥ
śabdādigrahaṇaṃ bhavet
//
guruśiṣyādibhedaś ca
nirnimittaḥ prasajyate
//
guruśiṣyādibhedaś ca
nirnimittaḥ prasajyate
//
nanu naḥ saṃvido bhinnaṃ
sarvaṃ nāma na kiṃcana
//
nanu naḥ saṃvido bhinnaṃ
sarvaṃ nāma na kiṃcana
//
ataḥ sarvaṃ sadā bhāyād
ity akāṇḍe 'nuyujyate
//
ataḥ sarvaṃ sadā bhāyād
ity akāṇḍe 'nuyujyate
//
idam ākhyāhi bhoḥ kiṃ nu
nīlādir na prakāśate
//
idam ākhyāhi bhoḥ kiṃ nu
nīlādir na prakāśate
//
prakāśamāno nīlādiḥ
saṃvido vā na bhidyate
//
prakāśamāno nīlādiḥ
saṃvido vā na bhidyate
//
ādau pratītisubhago
nirvāho lokavedayoḥ
//
ādau pratītisubhago
nirvāho lokavedayoḥ
//
yataḥ padapadārthādi
na kiṃcid avabhāsate
//
yataḥ padapadārthādi
na kiṃcid avabhāsate
//
dvitīye saṃvido 'dvaitaṃ
vyāhanyeta samīhitam
//
dvitīye saṃvido 'dvaitaṃ
vyāhanyeta samīhitam
//
yady ayaṃ vividhākāra
prapañcaḥ saṃvidātmakaḥ
//
yady ayaṃ vividhākāra
prapañcaḥ saṃvidātmakaḥ
//
sāpi saṃvit tadātmeti
yato nānā prasajyate
//
sāpi saṃvit tadātmeti
yato nānā prasajyate
//
na cāvidyāvilāsatvād
bhedābhedānirūpaṇā
//
na cāvidyāvilāsatvād
bhedābhedānirūpaṇā
//
sā hi nyāyānalaspṛṣṭā
jāṭuṣābharaṇāyate
//
sā hi nyāyānalaspṛṣṭā
jāṭuṣābharaṇāyate
//
tathā hi yady avidyeyaṃ
vidyābhāvātmikeṣyate
//
tathā hi yady avidyeyaṃ
vidyābhāvātmikeṣyate
//
nirupākhyasvabhāvatvāt
sā na kiṃcin niyacchati
//
nirupākhyasvabhāvatvāt
sā na kiṃcin niyacchati
//
arthāntaram avidyā cet
sādhvī bhedānirūpaṇā
//
arthāntaram avidyā cet
sādhvī bhedānirūpaṇā
//
arthānarthāntaratvādi
vikalpo 'syā na yujyate
//
arthānarthāntaratvādi
vikalpo 'syā na yujyate
//
vidyāto 'rthāntaraṃ cāsāv
iti suvyāhṛtaṃ vacaḥ
//
vidyāto 'rthāntaraṃ cāsāv
iti suvyāhṛtaṃ vacaḥ
//
athārthāntarabhāvo 'pi
tasyās te bhrāntikalpitaḥ
//
athārthāntarabhāvo 'pi
tasyās te bhrāntikalpitaḥ
//
hantaivaṃ saty avidyaiva
vidyā syāt paramārthataḥ
//
hantaivaṃ saty avidyaiva
vidyā syāt paramārthataḥ
//
kiṃca śuddhājaḍā saṃvid
avidyeyaṃ tu nedṛśī
//
kiṃca śuddhājaḍā saṃvid
avidyeyaṃ tu nedṛśī
//
tat kena hetunā seyam
anyaiva na nirūpyate
//
tat kena hetunā seyam
anyaiva na nirūpyate
//
api ceyam avidyā te
yadabhāvādirūpiṇī
//
api ceyam avidyā te
yadabhāvādirūpiṇī
//
sā vidyā kiṃ nu saṃvittir
vedyaṃ vā veditāthavā
//
sā vidyā kiṃ nu saṃvittir
vedyaṃ vā veditāthavā
//
vedyatve veditṛtve ca
nāsyās tābhyāṃ nivartanam
//
vedyatve veditṛtve ca
nāsyās tābhyāṃ nivartanam
//
na hi jñānād ṛte 'jñānam
anyatas te nivartate
//
na hi jñānād ṛte 'jñānam
anyatas te nivartate
//
saṃvid eveti cet tasyā
nanu bhāvād asambhavaḥ
//
saṃvid eveti cet tasyā
nanu bhāvād asambhavaḥ
//
kiṃceyaṃ tadviruddhā vā
na tasyāḥ kvāpi sambhavaḥ
//
kiṃceyaṃ tadviruddhā vā
na tasyāḥ kvāpi sambhavaḥ
//
yato 'khilaṃ jagad vyāptaṃ
vidyayaivādvitīyayā
//
yato 'khilaṃ jagad vyāptaṃ
vidyayaivādvitīyayā
//
abhāvo 'nyo viruddho vā
saṃvido 'pi yadīṣyate
//
abhāvo 'nyo viruddho vā
saṃvido 'pi yadīṣyate
//
tadānīṃ saṃvidadvaita
pratijñāṃ dūratas tyaja
//
tadānīṃ saṃvidadvaita
pratijñāṃ dūratas tyaja
//
kiṃcāsau kasya jīvasya
ko jīvo yasya seti cet
//
kiṃcāsau kasya jīvasya
ko jīvo yasya seti cet
//
nanv evam asamādhānam
anyonyāśrayaṇaṃ bhavet
//
nanv evam asamādhānam
anyonyāśrayaṇaṃ bhavet
//
narte jīvād avidyā syān
na ca jīvas tayā vinā
//
narte jīvād avidyā syān
na ca jīvas tayā vinā
//
na bījāṅkuratulyatvaṃ
jīvotpatter ayogataḥ
//
na bījāṅkuratulyatvaṃ
jīvotpatter ayogataḥ
//
brahmaṇaś cen na sarvajñaṃ
kathaṃ tad bambhramīti te
//
brahmaṇaś cen na sarvajñaṃ
kathaṃ tad bambhramīti te
//
avidyākṛtadehātma
pratyayādhīnatā na te
//
avidyākṛtadehātma
pratyayādhīnatā na te
//
brahmasarvajñabhāvasya
tatsvābhāvikatāśruteḥ
//
brahmasarvajñabhāvasya
tatsvābhāvikatāśruteḥ
//
bhedāvabhāsagarbhatvād
atha sarvajñatā mṛṣā
//
bhedāvabhāsagarbhatvād
atha sarvajñatā mṛṣā
//
tata evāmṛṣā kasmān
na syāc chabdāntarādivat
//
tata evāmṛṣā kasmān
na syāc chabdāntarādivat
//
yathā śabdāntarābhyāsa
saṅkhyādyāḥ śāstrabhedakāḥ
//
yathā śabdāntarābhyāsa
saṅkhyādyāḥ śāstrabhedakāḥ
//
bhedāvabhāsagarbhāś ca
yathārthās tādṛśī na kim
//
bhedāvabhāsagarbhāś ca
yathārthās tādṛśī na kim
//
sarvajñe nityamukte 'pi
yady ajñānasya sambhavaḥ
//
sarvajñe nityamukte 'pi
yady ajñānasya sambhavaḥ
//
tejasīva tamas tasmān
na nivarteta kenacit
//
tejasīva tamas tasmān
na nivarteta kenacit
//
sarvajñatvādivacana
prāmāṇyaṃ vyāvahārikam
//
sarvajñatvādivacana
prāmāṇyaṃ vyāvahārikam
//
tāttvikaṃ tu pramāṇatvam
advaitavacasām iti
//
tāttvikaṃ tu pramāṇatvam
advaitavacasām iti
//
niyāmakaṃ na paśyāmo
nirbandhāt tāvakād ṛte
//
niyāmakaṃ na paśyāmo
nirbandhāt tāvakād ṛte
//
āśrayapratiyogitve
parasparavirodhinī
//
āśrayapratiyogitve
parasparavirodhinī
//
kathaṃ vaikarasaṃ brahma
sad iti pratipadyate
//
kathaṃ vaikarasaṃ brahma
sad iti pratipadyate
//
pratyaktvenāśrayo brahma
rūpeṇa pratiyogi cet
//
pratyaktvenāśrayo brahma
rūpeṇa pratiyogi cet
//
(em.; pratyaktatvenāśrayo Ed \unmetrical)
rūpabhedaḥ kutastyo 'yaṃ
yady avidyāprasādajaḥ
//
rūpabhedaḥ kutastyo 'yaṃ
yady avidyāprasādajaḥ
//
nanu sāpi tadāyattety
anyonyāśrayaṇaṃ punaḥ
//
nanu sāpi tadāyattety
anyonyāśrayaṇaṃ punaḥ
//
avastutvād avidyāyāḥ
(naitat taddūṣaṇaṃ yadi)
//
avastutvād avidyāyāḥ
(naitat taddūṣaṇaṃ yadi)
//
vastuno dūṣaṇatvena
tvayā kvedaṃ nirīkṣitam
//
vastuno dūṣaṇatvena
tvayā kvedaṃ nirīkṣitam
//
(svasādhyasya puraḥ)kārād
doṣo 'nyonyasamāśrayaḥ
//
(svasādhyasya puraḥ)kārād
doṣo 'nyonyasamāśrayaḥ
//
na vastutvād avastutvād
ity ato nedam uttaram
//
na vastutvād avastutvād
ity ato nedam uttaram
//
kiṃca vidyā na ced (vastu
vyavahāraḥ kutas tv ayam)
//
kiṃca vidyā na ced (vastu
vyavahāraḥ kutas tv ayam)
//
(na caiṣa vyoma)puṣpādi
vyavahāravad iṣyate
//
(na caiṣa vyoma)puṣpādi
vyavahāravad iṣyate
//
nāpy avastv iti co(ktis te
vastutāṃ tatra sādhayet)
//
nāpy avastv iti co(ktis te
vastutāṃ tatra sādhayet)
//
(niṣidhyate) samastena
nañā vastv iti cet (na tat)
//
(niṣidhyate) samastena
nañā vastv iti cet (na tat)
//
samastena nañā vastu
prathamaṃ yan niṣidhyate
//
samastena nañā vastu
prathamaṃ yan niṣidhyate
//
pratiprasūtaṃ vyastena
punas tad iti vastutā
//
pratiprasūtaṃ vyastena
punas tad iti vastutā
//
ato na vastu nā(vastu
yāvidyā tadbale sati)
//
ato na vastu nā(vastu
yāvidyā tadbale sati)
//
(bhedo) na kaś cakāstiti
vivakṣīr mā sma jātucit
//
(bhedo) na kaś cakāstiti
vivakṣīr mā sma jātucit
//
kiṃca prapañcanirvāha
jananī yeyam āśritā
//
kiṃca prapañcanirvāha
jananī yeyam āśritā
//
avidyā sā kim ekaiva
naikā vā tad idaṃ vada
//
avidyā sā kim ekaiva
naikā vā tad idaṃ vada
//
tadāśrayaś ca saṃsārī
tathaiko naika eva vā
//
tadāśrayaś ca saṃsārī
tathaiko naika eva vā
//
sā ced ekā tataḥ saikā
śukasya brahmavidyayā
//
sā ced ekā tataḥ saikā
śukasya brahmavidyayā
//
pūrvam eva nirasteti
vyarthas te muktaye śramaḥ
//
pūrvam eva nirasteti
vyarthas te muktaye śramaḥ
//
syān mataṃ naiva te santi
vāmadevaśukādayaḥ
//
syān mataṃ naiva te santi
vāmadevaśukādayaḥ
//
yadvidyayā nirastatvān
nādyāvidyeti codyate
//
yadvidyayā nirastatvān
nādyāvidyeti codyate
//
muktāmuktādibhedo hi
kalpito madavidyayā
//
muktāmuktādibhedo hi
kalpito madavidyayā
//
dṛśyatvān māmakasvapna
dṛśyabhedaprapañcavat
//
dṛśyatvān māmakasvapna
dṛśyabhedaprapañcavat
//
yat punar brahmavidyātas
teṣāṃ muktir abhūd iti
//
yat punar brahmavidyātas
teṣāṃ muktir abhūd iti
//
vākyaṃ tat svāpnamuktyukti
yuktyā pratyūhyatām iti
//
vākyaṃ tat svāpnamuktyukti
yuktyā pratyūhyatām iti
//
nanv īdṛśānumānena
svāvidyāparikalpitam
//
nanv īdṛśānumānena
svāvidyāparikalpitam
//
prapañcaṃ sādhayaty anyaḥ
kathaṃ pratyucyate tvayā
//
prapañcaṃ sādhayaty anyaḥ
kathaṃ pratyucyate tvayā
//
tvadavidyānimittatve
yo hetus te vivakṣitaḥ
//
tvadavidyānimittatve
yo hetus te vivakṣitaḥ
//
sa eva hetus tasyāpi
bhavet sarvajñasiddhivat
//
sa eva hetus tasyāpi
bhavet sarvajñasiddhivat
//
ity anyonyaviruddhokti
vyāhate bhavatāṃ mate
//
ity anyonyaviruddhokti
vyāhate bhavatāṃ mate
//
mukham astīti yatkiṃcit
pralapann iva lakṣyase
//
mukham astīti yatkiṃcit
pralapann iva lakṣyase
//
yathā ca svāpnamuktyukti
sadṛśī tadvimuktigīḥ
//
yathā ca svāpnamuktyukti
sadṛśī tadvimuktigīḥ
//
tathaiva bhavato 'pīti
vyartho mokṣāya te śramaḥ
//
tathaiva bhavato 'pīti
vyartho mokṣāya te śramaḥ
//
yathā teṣām abhūtaiva
purastād ātmavidyayā
//
yathā teṣām abhūtaiva
purastād ātmavidyayā
//
muktir bhūtocyate tadvat
parastād ātmavidyayā
//
muktir bhūtocyate tadvat
parastād ātmavidyayā
//
abhāviny eva sā mithyā
bhāvinīty apadiśyatām
//
abhāviny eva sā mithyā
bhāvinīty apadiśyatām
//
santi ca svapnadṛṣṭāni
dṛṣṭāntavacanāni te
//
santi ca svapnadṛṣṭāni
dṛṣṭāntavacanāni te
//
nanu nedaṃ aniṣṭaṃ me
yan muktir na bhaviṣyati
//
nanu nedaṃ aniṣṭaṃ me
yan muktir na bhaviṣyati
//
ātmano nityamuktatvān
nityasiddhaiva sā yataḥ
//
ātmano nityamuktatvān
nityasiddhaiva sā yataḥ
//
tad idaṃ śāntikarmādau
vetālāvāhanaṃ bhavet
//
tad idaṃ śāntikarmādau
vetālāvāhanaṃ bhavet
//
yenaivaṃ sutarāṃ vyartho
brahmavidyārjanaśramaḥ
//
yenaivaṃ sutarāṃ vyartho
brahmavidyārjanaśramaḥ
//
avidyāpratibaddhatvād
atha sā nityasaty api
//
avidyāpratibaddhatvād
atha sā nityasaty api
//
asatīveti tadvyaktir
vidyāphalam upeyate
//
asatīveti tadvyaktir
vidyāphalam upeyate
//
hastastham eva hemādi
vismṛtaṃ mṛgyate yathā
//
hastastham eva hemādi
vismṛtaṃ mṛgyate yathā
//
yathā tad eva hastastham
avagamyopaśāmyate
//
yathā tad eva hastastham
avagamyopaśāmyate
//
tathaiva nityamuktātma
svarūpānavabodhataḥ
//
tathaiva nityamuktātma
svarūpānavabodhataḥ
//
saṃsāriṇas tathābhāvo
vyajyate brahmavidyayā
//
saṃsāriṇas tathābhāvo
vyajyate brahmavidyayā
//
hanta keyam abhivyaktir
yā vidyāphalam iṣyate
//
hanta keyam abhivyaktir
yā vidyāphalam iṣyate
//
svaprakāśasya ciddhātor
yā svarūpapade sthitā
//
svaprakāśasya ciddhātor
yā svarūpapade sthitā
//
saṃvit kiṃ saiva kiṃvāhaṃ
brahmāsmītiti kidṛśī
//
saṃvit kiṃ saiva kiṃvāhaṃ
brahmāsmītiti kidṛśī
//
yadi svarūpasaṃvit sā
nityaiveti na tatphalam
//
yadi svarūpasaṃvit sā
nityaiveti na tatphalam
//
atha brahmāham asmīti
saṃvittir vyaktir iṣyate
//
atha brahmāham asmīti
saṃvittir vyaktir iṣyate
//
nanu te brahmavidyā sā
saiva tasyāḥ phalaṃ kathaṃ
//
nanu te brahmavidyā sā
saiva tasyāḥ phalaṃ kathaṃ
//
kiṃca sā tat tvam asyādi
vākyajanyā bhavanmate
//
kiṃca sā tat tvam asyādi
vākyajanyā bhavanmate
//
utpattimaty anityeti
muktasyāpi bhayaṃ bhavet
//
utpattimaty anityeti
muktasyāpi bhayaṃ bhavet
//
api ca vyavahārajñāḥ
sati puṣkalakāraṇe
//
api ca vyavahārajñāḥ
sati puṣkalakāraṇe
//
kāryaṃ na jāyate yena
tam āhuḥ pratibandhakam
//
kāryaṃ na jāyate yena
tam āhuḥ pratibandhakam
//
iha kiṃ tad yad utpattum
upakrāntaṃ svahetutaḥ
//
iha kiṃ tad yad utpattum
upakrāntaṃ svahetutaḥ
//
avidyāpratibaddhatvād
utpattiṃ na prapadyate
//
avidyāpratibaddhatvād
utpattiṃ na prapadyate
//
na muktir nityasiddhatvān
na brahmāsmīti dhīr api
//
na muktir nityasiddhatvān
na brahmāsmīti dhīr api
//
na hi brahmāham asmīti
saṃvitpuṣkalakāraṇam
//
na hi brahmāham asmīti
saṃvitpuṣkalakāraṇam
//
saṃsāriṇas tadāstīti
kathaṃ sā pratibadhyate
//
saṃsāriṇas tadāstīti
kathaṃ sā pratibadhyate
//
yataḥ sā kāraṇābhāvād
idānīṃ nopajāyate
//
yataḥ sā kāraṇābhāvād
idānīṃ nopajāyate
//
na punaḥ pratibaddhatvād
asthāne tena tadvacaḥ
//
na punaḥ pratibaddhatvād
asthāne tena tadvacaḥ
//
kiṃcaiko jīva ity etad
vastusthityā na yujyate
//
kiṃcaiko jīva ity etad
vastusthityā na yujyate
//
avidyātatsamāśleṣa
jīvatvādi mṛṣā hi te
//
avidyātatsamāśleṣa
jīvatvādi mṛṣā hi te
//
prātibhāsikam ekatvaṃ
pratibhāsaparāhatam
//
prātibhāsikam ekatvaṃ
pratibhāsaparāhatam
//
yato naḥ pratibhāsante
saṃsarantaḥ sahasraśaḥ
//
yato naḥ pratibhāsante
saṃsarantaḥ sahasraśaḥ
//
āsaṃsārasamucchedaṃ
vyavahārāś ca tatkṛtāḥ
//
āsaṃsārasamucchedaṃ
vyavahārāś ca tatkṛtāḥ
//
abādhitāḥ pratīyante
svapnavṛttavilakṣaṇāḥ
//
abādhitāḥ pratīyante
svapnavṛttavilakṣaṇāḥ
//
tena yauktikam ekatvam
api yuktiparāhatam
//
tena yauktikam ekatvam
api yuktiparāhatam
//
pravṛttibhedānumitā
viruddhamitivṛttayaḥ
//
pravṛttibhedānumitā
viruddhamitivṛttayaḥ
//
tattatsvātmavad anye 'pi
dehino 'śakyanihnavāḥ
//
tattatsvātmavad anye 'pi
dehino 'śakyanihnavāḥ
//
yathānumeyād vahnyāder
anumānā (?) vilakṣaṇāḥ
//
yathānumeyād vahnyāder
anumānā (?) vilakṣaṇāḥ
//
pratyakṣaṃ (?) te tathānyebhyo
jīvebhyo na pṛthak katham
//
pratyakṣaṃ (?) te tathānyebhyo
jīvebhyo na pṛthak katham
//
na cec ceṣṭāviśeṣeṇa
paro boddhānumīyate
//
na cec ceṣṭāviśeṣeṇa
paro boddhānumīyate
//
vyavahāro 'valupyeta
sarvo laukikavaidikaḥ
//
vyavahāro 'valupyeta
sarvo laukikavaidikaḥ
//
na caupādhikabhedena
meyamātṛvibhāgadhīḥ
//
na caupādhikabhedena
meyamātṛvibhāgadhīḥ
//
svaśarīre 'pi tatprāpteḥ
śiraḥpāṇyādibhedataḥ
//
svaśarīre 'pi tatprāpteḥ
śiraḥpāṇyādibhedataḥ
//
yathā tatra śiraḥpāṇi
pādādau vedanodaye
//
yathā tatra śiraḥpāṇi
pādādau vedanodaye
//
anusandhānam ekatve
tathā sarvatra te bhavet
//
anusandhānam ekatve
tathā sarvatra te bhavet
//
prāyaṇān narakakleśāt
prasūtivyasanād api
//
prāyaṇān narakakleśāt
prasūtivyasanād api
//
cirātivṛttāḥ prāgjanma
bhogā na smṛtigocarāḥ
//
cirātivṛttāḥ prāgjanma
bhogā na smṛtigocarāḥ
//
yugapaj jāyamāneṣu
(sukhaduḥkhādiṣu sphuṭaḥ)
//
yugapaj jāyamāneṣu
(sukhaduḥkhādiṣu sphuṭaḥ)
//
āśrayāsaṅkaras tatra
katham aikārthyavibhramaḥ
//
āśrayāsaṅkaras tatra
katham aikārthyavibhramaḥ
//
na ca prātisvikāvidyā
kalpitasvasvadṛśyakaiḥ
//
na ca prātisvikāvidyā
kalpitasvasvadṛśyakaiḥ
//
jīvair anekair apy eṣā
lokayātropapadyate
//
jīvair anekair apy eṣā
lokayātropapadyate
//
paravārtānabhijñās te
svasvasvapnaikadarśinaḥ
//
paravārtānabhijñās te
svasvasvapnaikadarśinaḥ
//
kathaṃ pravartayeyus tāṃ
saṅgādyekanibandhanām
//
kathaṃ pravartayeyus tāṃ
saṅgādyekanibandhanām
//
kiṃca svayamprakāśatva
vibhutvaikatvanityatāḥ
//
kiṃca svayamprakāśatva
vibhutvaikatvanityatāḥ
//
tvadabhyupetā bādheran
saṃvidas te 'dvitīyatām
//
tvadabhyupetā bādheran
saṃvidas te 'dvitīyatām
//
saṃvid eva na te dharmāḥ
siddhāyām api saṃvidi
//
saṃvid eva na te dharmāḥ
siddhāyām api saṃvidi
//
vivādadarśanāt teṣu
tadrūpāṇāṃ ca bhedataḥ
//
vivādadarśanāt teṣu
tadrūpāṇāṃ ca bhedataḥ
//
na ca te bhrāntisiddhās te
yenādvaitāvirodhinaḥ
//
na ca te bhrāntisiddhās te
yenādvaitāvirodhinaḥ
//
tattvāvedakavedānta
vākyasiddhā hi te guṇāḥ
//
tattvāvedakavedānta
vākyasiddhā hi te guṇāḥ
//
ānandasvaprakāśatva
nityatvamahimādy atha
//
ānandasvaprakāśatva
nityatvamahimādy atha
//
brahmasvarūpam eveṣṭaṃ
tatrāpidaṃ vivicyatām
//
brahmasvarūpam eveṣṭaṃ
tatrāpidaṃ vivicyatām
//
brahmeti yāvan nirdiṣṭaṃ
tanmātraṃ kiṃ sukhādayaḥ
//
brahmeti yāvan nirdiṣṭaṃ
tanmātraṃ kiṃ sukhādayaḥ
//
athavā tasya te yad vā
ta eva brahmasaṃjñinaḥ
//
athavā tasya te yad vā
ta eva brahmasaṃjñinaḥ
//
ādye tattatpadāmnāna
vaiyarthyaṃ vedalokayoḥ
//
ādye tattatpadāmnāna
vaiyarthyaṃ vedalokayoḥ
//
pūrvoktanītyā bhedaś ca
jagajjanmādikāraṇam
//
pūrvoktanītyā bhedaś ca
jagajjanmādikāraṇam
//
abhyupetyaiva hi brahma
vivādās teṣu vādinām
//
abhyupetyaiva hi brahma
vivādās teṣu vādinām
//
dvitīye saiva tair eva
brahmaṇaḥ sadvitīyatā
//
dvitīye saiva tair eva
brahmaṇaḥ sadvitīyatā
//
tṛtīye brahma bhidyeta
tanmātratvāt pade pade
//
tṛtīye brahma bhidyeta
tanmātratvāt pade pade
//
tatsamūho 'thavā brahma
taruvṛndavanādivat
//
tatsamūho 'thavā brahma
taruvṛndavanādivat
//
prakarṣaś caprakāśaśca
bhinnāv evārkavartinau
//
prakarṣaś caprakāśaśca
bhinnāv evārkavartinau
//
tena na kvāpi vākyārtho
'vibhāgo 'sti nidarśanam
//
tena na kvāpi vākyārtho
'vibhāgo 'sti nidarśanam
//
jāḍyaduḥkhādyapohena
yady ekatraiva vartitā
//
jāḍyaduḥkhādyapohena
yady ekatraiva vartitā
//
jñānānandādiśabdānāṃ
na sataḥ sadvitīyatā
//
jñānānandādiśabdānāṃ
na sataḥ sadvitīyatā
//
apohāḥ kiṃ na santy eva
santo vā nobhaye 'pi vā
//
apohāḥ kiṃ na santy eva
santo vā nobhaye 'pi vā
//
sattve sat sadvitīyaṃ syāj
jaḍādyātmakatetare
//
sattve sat sadvitīyaṃ syāj
jaḍādyātmakatetare
//
sadasadvyatirekoktiḥ
pūrvam eva parākṛtā
//
sadasadvyatirekoktiḥ
pūrvam eva parākṛtā
//
tathātve ca ghaṭādibhyo
brahmāpi na viśiṣyate
//
tathātve ca ghaṭādibhyo
brahmāpi na viśiṣyate
//
kiṃ cāpohyajaḍatvādi
viruddhārthāsamarpaṇe
//
kiṃ cāpohyajaḍatvādi
viruddhārthāsamarpaṇe
//
naiva tat tad apohyeta
tadekārthaiḥ padair iva
//
naiva tat tad apohyeta
tadekārthaiḥ padair iva
//
pratiyogini dṛśye tu
yā bhāvāntaramātradhīḥ
//
pratiyogini dṛśye tu
yā bhāvāntaramātradhīḥ
//
saivābhāva itīhāpi
sadbhis te sadvitīyatā
//
saivābhāva itīhāpi
sadbhis te sadvitīyatā
//
bhūtabhautikabhedānāṃ
sadasadvyatirekitā
//
bhūtabhautikabhedānāṃ
sadasadvyatirekitā
//
kuto 'vasīyate kiṃ nu
pratyakṣāder utāgamāt
//
kuto 'vasīyate kiṃ nu
pratyakṣāder utāgamāt
//
pratyakṣādīni mānāni
svaṃ svam arthaṃ yathāyatham
//
pratyakṣādīni mānāni
svaṃ svam arthaṃ yathāyatham
//
vyavacchindanti jāyanta
iti yāvat svasākṣikam
//
vyavacchindanti jāyanta
iti yāvat svasākṣikam
//
yathāgrataḥ sthite nīle
nīlimānyakathā na dhīḥ
//
yathāgrataḥ sthite nīle
nīlimānyakathā na dhīḥ
//
ekākārā na hi tathā
sphaṭike dhavale matiḥ
//
ekākārā na hi tathā
sphaṭike dhavale matiḥ
//
kṣīre madhuradhīr yādṛṅ
naiva nimbakaṣāyadhīḥ
//
kṣīre madhuradhīr yādṛṅ
naiva nimbakaṣāyadhīḥ
//
vyavahārāś ca niyatāḥ
sarve laukikavaidikāḥ
//
vyavahārāś ca niyatāḥ
sarve laukikavaidikāḥ
//
satyaṃ pratītir asty asyā
mūlaṃ nāstīti cen na tat
//
satyaṃ pratītir asty asyā
mūlaṃ nāstīti cen na tat
//
sā ced asti tayā mūlaṃ
kalpyatāṃ kāryabhūtayā
//
sā ced asti tayā mūlaṃ
kalpyatāṃ kāryabhūtayā
//
kḷptaṃ cendriyaliṅgādi
tadbhāvānuvidhānataḥ
//
kḷptaṃ cendriyaliṅgādi
tadbhāvānuvidhānataḥ
//
yaugapadyakramāyogād
vyavacchedavidhānayoḥ
//
yaugapadyakramāyogād
vyavacchedavidhānayoḥ
//
aikyāyogāc ca bhedo na
pratyakṣa iti yo bhramaḥ
//
aikyāyogāc ca bhedo na
pratyakṣa iti yo bhramaḥ
//
bhedetaretarābhāva
vivekāgrahaṇena saḥ
//
bhedetaretarābhāva
vivekāgrahaṇena saḥ
//
svarūpam eva bhāvānāṃ
pratyakṣeṇa parisphurat
//
svarūpam eva bhāvānāṃ
pratyakṣeṇa parisphurat
//
bhedavyāhārahetuḥ syāt
pratiyogivyapekṣayā
//
bhedavyāhārahetuḥ syāt
pratiyogivyapekṣayā
//
yathā tanmātradhīr nānā
nāstivyāhārasādhanī
//
yathā tanmātradhīr nānā
nāstivyāhārasādhanī
//
hrasvadīrghatvabhedā vā
yathaikatra ṣaḍaṅgule
//
hrasvadīrghatvabhedā vā
yathaikatra ṣaḍaṅgule
//
evaṃ vyavasthitāneka
prakārākāravattayā
//
evaṃ vyavasthitāneka
prakārākāravattayā
//
pratyakṣasya prapañcasya
tadbhāvo 'śakyanihnavaḥ
//
pratyakṣasya prapañcasya
tadbhāvo 'śakyanihnavaḥ
//
āgamaḥ kāryaniṣṭhatvād
īdṛśe 'rthe na tu pramā
//
āgamaḥ kāryaniṣṭhatvād
īdṛśe 'rthe na tu pramā
//
prāmāṇye 'py anvayāyogya
padārthatvān nan bodhakaḥ
//
prāmāṇye 'py anvayāyogya
padārthatvān nan bodhakaḥ
//
nāsat pratīter bādhāc ca
na sad ity api yan na tat
//
nāsat pratīter bādhāc ca
na sad ity api yan na tat
//
pratīter eva sat kiṃ na
bādhān nāsat kuto jagat
//
pratīter eva sat kiṃ na
bādhān nāsat kuto jagat
//
tasmād avidyayaiveyam
avidyā bhavatāśritā
//
tasmād avidyayaiveyam
avidyā bhavatāśritā
//
kiṃca bhedaprapañcasya
dharmo mithyātvalakṣaṇaḥ
//
kiṃca bhedaprapañcasya
dharmo mithyātvalakṣaṇaḥ
//
mithyā vā paramārtho vā
nādyaḥ kalpo 'yam añjasā
//
mithyā vā paramārtho vā
nādyaḥ kalpo 'yam añjasā
//
tanmithyātve prapañcasya
satyatvaṃ dūrapahnavam
//
tanmithyātve prapañcasya
satyatvaṃ dūrapahnavam
//
(durapahnavam?)
pāramārthye 'pi tenaiva
tavādvaitaṃ vihanyate
//
pāramārthye 'pi tenaiva
tavādvaitaṃ vihanyate
//
sarvāny eva pramāṇāni
svaṃ svam arthaṃ yathoditam
//
sarvāny eva pramāṇāni
svaṃ svam arthaṃ yathoditam
//
asato 'rthāntarebhyaś ca
vyavacchindanti bhānti naḥ
//
asato 'rthāntarebhyaś ca
vyavacchindanti bhānti naḥ
//
tathā hīha ghaṭo 'stīti
yeyaṃ dhīr upajāyate
//
tathā hīha ghaṭo 'stīti
yeyaṃ dhīr upajāyate
//
sā tadā tasya nābhāvaṃ
paṭatvaṃ vānumanyate
//
sā tadā tasya nābhāvaṃ
paṭatvaṃ vānumanyate
//
nanv astīti yad uktaṃ kiṃ
tanmātraṃ ghaṭa ity api
//
nanv astīti yad uktaṃ kiṃ
tanmātraṃ ghaṭa ity api
//
arthāntaraṃ vā tanmātre
sadadvaitaṃ prasajyate
//
arthāntaraṃ vā tanmātre
sadadvaitaṃ prasajyate
//
arthāntaratve siddhaṃ tat
sadasadbhyāṃ vilakṣaṇam
//
arthāntaratve siddhaṃ tat
sadasadbhyāṃ vilakṣaṇam
//
yady evam asti brahmeti
brahmaupaniṣadaṃ matam
//
yady evam asti brahmeti
brahmaupaniṣadaṃ matam
//
ghaṭavatsadasattvābhyām
anirvācyaṃ tavāpatet
//
ghaṭavatsadasattvābhyām
anirvācyaṃ tavāpatet
//
ānandasatyajñānādi
nirdeśair eva vaidikaiḥ
//
ānandasatyajñānādi
nirdeśair eva vaidikaiḥ
//
brahmaṇo 'py atathābhāvas
tvayaivaivaṃ samarthitaḥ
//
brahmaṇo 'py atathābhāvas
tvayaivaivaṃ samarthitaḥ
//
sadasadvyatirekoktiḥ
prapañcasya ca hīyate
//
sadasadvyatirekoktiḥ
prapañcasya ca hīyate
//
yad yathā kiṃ cid ucyeta
tat sarvasya tathā bhavet
//
yad yathā kiṃ cid ucyeta
tat sarvasya tathā bhavet
//
tasmād astīti saṃvittir
jāyamānā ghaṭādiṣu
//
tasmād astīti saṃvittir
jāyamānā ghaṭādiṣu
//
tattatpadārthasaṃsthāna
pāramārthyāvabodhinī
//
tattatpadārthasaṃsthāna
pāramārthyāvabodhinī
//
sajātiyavijātīya
vyavacchedanibandhanaiḥ
//
sajātiyavijātīya
vyavacchedanibandhanaiḥ
//
svaiḥ svair vyavasthitai rūpaiḥ
padārthānāṃ tu yā sthitiḥ
//
svaiḥ svair vyavasthitai rūpaiḥ
padārthānāṃ tu yā sthitiḥ
//
sā sattā na svatantrānyā
tatrādvaitakathā katham
//
sā sattā na svatantrānyā
tatrādvaitakathā katham
//
na ca nānāvidhākāra
pratītiḥ śakyanihnavā
//
na ca nānāvidhākāra
pratītiḥ śakyanihnavā
//
na vedyaṃ vittidharmaḥ syād
iti yat prāgudīritam
//
na vedyaṃ vittidharmaḥ syād
iti yat prāgudīritam
//
tenāpi sādhitaṃ kiṃcit
saṃvido 'sti na vā tvayā
//
tenāpi sādhitaṃ kiṃcit
saṃvido 'sti na vā tvayā
//
asti cet pakṣabādhaḥ syān
na cet te viphalaḥ śramaḥ
//
asti cet pakṣabādhaḥ syān
na cet te viphalaḥ śramaḥ
//
ataḥ svarasavispaṣṭa
dṛṣṭabhedās tu saṃvidaḥ
//
ataḥ svarasavispaṣṭa
dṛṣṭabhedās tu saṃvidaḥ
//
yathāvat sthāyibhir bāhyair
naikyaṃ yāti ghaṭādibhiḥ
//
yathāvat sthāyibhir bāhyair
naikyaṃ yāti ghaṭādibhiḥ
//
sahopalambhaniyamān
nānyo 'rthaḥ saṃvido bhavet
//
sahopalambhaniyamān
nānyo 'rthaḥ saṃvido bhavet
//
yad etad aparādhīna
svaprakāśaṃ tad eva hi
//
yad etad aparādhīna
svaprakāśaṃ tad eva hi
//
svayamprakāśatāśabdam
iti vṛddhāḥ pracakṣate
//
svayamprakāśatāśabdam
iti vṛddhāḥ pracakṣate
//
yasminn abhāsamāne hi
yo nāmārtho na bhāsate
//
yasminn abhāsamāne hi
yo nāmārtho na bhāsate
//
nāsāv arthāntaras tasmān
mithyendur iva candrataḥ
//
nāsāv arthāntaras tasmān
mithyendur iva candrataḥ
//
abhāsamāne vijñāne
na cātmārthāvabhāsanam
//
abhāsamāne vijñāne
na cātmārthāvabhāsanam
//
iti saṃvidvivartatvaṃ
prapañcaḥ sphuṭam añcati
//
iti saṃvidvivartatvaṃ
prapañcaḥ sphuṭam añcati
//
(manda) maivaṃ paribhava
(?) pratyakṣeṇa balīyasā
//
(manda) maivaṃ paribhava
(?) pratyakṣeṇa balīyasā
//
saṃrakṣyamānabhedās te
nānumānānuvartinaḥ
//
saṃrakṣyamānabhedās te
nānumānānuvartinaḥ
//
tathā hīdam ahaṃ vedmīty
anyonyānātmanā sphuṭam
//
tathā hīdam ahaṃ vedmīty
anyonyānātmanā sphuṭam
//
trayaṃ sākṣāc cakāstīti
sarveṣām ātmasākṣikam
//
trayaṃ sākṣāc cakāstīti
sarveṣām ātmasākṣikam
//
pratyakṣapratipakṣaṃ ca
nānumānaṃ pravartate
//
pratyakṣapratipakṣaṃ ca
nānumānaṃ pravartate
//
na hi vahner anuṣṇatvaṃ
dravyatvād anumīyate
//
na hi vahner anuṣṇatvaṃ
dravyatvād anumīyate
//
kiṃ ca hetur viruddho 'yaṃ
sahabhāvo dvayor yataḥ
//
kiṃ ca hetur viruddho 'yaṃ
sahabhāvo dvayor yataḥ
//
tavāpi na hi saṃvittiḥ
svātmanā saha bhāsate
//
tavāpi na hi saṃvittiḥ
svātmanā saha bhāsate
//
sahopalambhaniyamo
na khalv ekaikasaṃvidā
//
sahopalambhaniyamo
na khalv ekaikasaṃvidā
//
na ced asti sasāmānyaṃ
sarvaṃ saṃvedanāspadam
//
na ced asti sasāmānyaṃ
sarvaṃ saṃvedanāspadam
//
nīlādyupaplavāpeta
svacchacinmātrasantatiḥ
//
nīlādyupaplavāpeta
svacchacinmātrasantatiḥ
//
svāpādau bhāsate naivam
arthaḥ saṃvedanāt pṛthak
//
svāpādau bhāsate naivam
arthaḥ saṃvedanāt pṛthak
//
tena saṃvedanaṃ satyaṃ
saṃvedyo 'rthas tv asann iti
//
tena saṃvedanaṃ satyaṃ
saṃvedyo 'rthas tv asann iti
//
tad etad aparāmṛṣṭa
svavāgbādhasya jalpitam
//
tad etad aparāmṛṣṭa
svavāgbādhasya jalpitam
//
sahopalambhaniyamo
yenaivaṃ sati hīyate
//
sahopalambhaniyamo
yenaivaṃ sati hīyate
//
yasmād ṛte yadābhāti
bhāti tasmād ṛte 'pi tat
//
yasmād ṛte yadābhāti
bhāti tasmād ṛte 'pi tat
//
ghaṭād ṛte 'pi nirbhātaḥ
paṭād iva ghaṭaḥ svayam
//
ghaṭād ṛte 'pi nirbhātaḥ
paṭād iva ghaṭaḥ svayam
//