Peter Plumm
Man kann ni seggn, wat in en Minschen stickt,
Un węten, wat der ut em digen kann.
Noch jedesmal, wenn'k dœr de Heiloh fahr
Un hier int Sand de Höchden langsam ropkam –
He's banni krall, de Pęr hebbt nog to krabbeln –
Un so de Pahl toeerst herœwer dukt,
Gemähli länger, as man höger kumt,
Un eensam as en Karkthorn œwert Moor:
So seeg ik jümmerfort de groten Ogen
Un wa he ęr de dicken Flechden afsnee –
Dennößen keek ik weg, wer much dat sehn?
Dat muss Een inne Dröm je wedder vœrkam!
Un rein so smuck, un witt, un as en Lamm!
Wer kunn dat denken de ęr fröher kenn? – –
En Abend kumt der'n Jung bi Anton Flint
Un kloppt ant Finster – se hebbt Luken vœr –
Dats banni düster un en gruli Wedder –
In laten Harst, um Allerhillgen rut –
He's jüs vunt Itzehöer Mark tohus kam.
He nimt en Licht un lett em inne Dœr.
De Jung is banni pulti un verfrarn
Un seggt, un bęwert as en Eschenlof:
He wull na Süderdik, he weer verklamt,
He keem vun Arf, un wull sik dar vermeden;
Un darbi fung he snuckern an to weenn.
De Jung gefull em mit de groten Ogen.
He kreeg em inne Stuv un achtern Aben,
Weekharti frag de Fru em, wat em feil,
He weer wul ganz dœrnatt, he schull wat anhebbn,
Un hal em vun ęr Sœn sin afsett Tüg,
Gev em ok hitten Thee un Botterbrot,
Un mähli keem he wedder to sik sülm.
Nu war he fragt un gev ok flink Besched.
He sä, sin Moder weer en arme Wętfru
Mit sœben Kinner, he de öllste Jung,
Un confermeert, nu wull he ut to deenn.
Doch sän de groten Burn, he weer to fin:
He wull doch gar to geern sin Lohn verdeenn,
Un Moder un de Lütten 'n bęten hölpen,
He war sik sur don, harr he blot en Stell.
Do seeg de Fru na Anton, fat sin Arm
Un sä in pisseln: Och de arme Jung,
Wat meenst du, is he nich vœr di to bruken?
Un Anton düch, he muss em man beholn;
He weer wat fin, doch flink un banni schier,
Un al vun Höchden as sin öllsten Sœn.
He dach: de's ok noch orri junk un smidi,
Wat Eenn versmitt, dat künnt de Twee wul dręgen,
Un seggt: He hœp, he war sik orndli nęhm
Un nich keen Slöpendriwer warrn un Slüngel,
As nu de meisten annern, un ni musen,
Un ok ni trętsch un nücksch un unnütt węn:
So kunn he blibn, so wull he em beholn.
Do lav de Jung vun Himmel bet to Eer,
He wull sik nęhm! un hett dat ehrli dan,
In sœben Jahr – tum mindsten – wa mi rech is.
He weer wat fin, un harr en swacke Stimm,
Doch wuss he nett torech, un flink un knębsch,
Un harr doch rein son dralle Arm un Been,
As krellt un dreiht – wie nömm em Peter Plumm,
Doch wenn he't hör, so war he jümmer roth,
Un mak, wenn't jiggens mœgli, dat he wegkeem.
Sunst gung he mit to Danz un to Gelagg
Un smök sin Pip so brœsi as en Junker
Un sung un lach, doch jümmer sunnerbar,
Un blev ni lang un hö' sik vœr dat Drinken,
Ok harr he mit de Dierns nix in Sinn,
De faken sän: he leet as holten Hinnerk.
Am meisten leep he mi de junge Anton,
Un gung mit em to plögen un to graben,
Un dav mit em des Abends vœr de Dœr,
Lęv ok as Kind in Hus' mit beide Olen.
De sän, he weer so fliti un so sauber
Un mak sin Saken sülm, un knütt sik Jacken
– He harr dat vun de Oberdütschen lehrt –
Un Strümp un Mützen vœr sin ole Moder.
De schick he ok to Maidag Hür un Allens,
Un koff ęr jeden Harst en Swin un so –
Genog dat weer en prächti lütten Kęrl!
Do kumt enmal int Vœrjahr umme Ostern
Vagtsdener in en roden Rock herut
Un düd se an na Heide to Session,
Un geit vun Hus to Hus un kumt na Anton
Un seggt, sin Sœn un Peter schulln sik stelln.
Vœr Peter harrt keen Noth, de feil dat Mat,
Doch meenn se, Anton muss wul na de Garr,
De gröttste Kęrl int ganze Dörp un Kaspel
Un stark, he heel en Oss in vullen Lop.
Ol Anton war ni gut darbi to Moth
Un sä des Abends, as sin Sœn to Hus keem
Un Peter: mi is bang, nu ward dat slimm –
Un wat de Dener seggt un andüd harr.
Mit eenmal fangt de Peter an to huln
Un weent un schriggt un seggt: ik ga ni hin,
Ik kann un kann ni gan – un wat he seggt.
Se stellt em vœr, he harr je keen Gefahr,
He schull sik doch ni hebbn as Kind in Dei,
Vœr Anton heel dat hart, de muss wul fort. –
Dat kunn ni hölpen, gänzli as vun Sinnen:
Un wat he schull, un wat he anfang' schull!
Se leten em am Ende weenn un jammern,
Se harrn to dręgen an ęr egen Last.
Do röppt he Anton Sin alleen na Dęl,
Un hett mit ęr to snacken un to don ...
Den annern Abend löppt dat rund int Dörp,
– Vi Söd un Stęgelsch stunn' se still to snacken –
Ob wi't all wussen? wa dat mœgli weer!
In sœben Jahr! un Keener harr dat markt!
Un wat vœrn Diern! un dat vœrn ole Moder,
Um blot en grötter Lohn int Jahr to krigen!
Un Jeder harr sin Ahnung hatt un Gissen,
Un blot ni segn mucht, wat he dach un meen –
Man kunn't je hören anne Stimm un Spręken
Un sehn, mit Een Oog, anne fine Hut
Un an ęr Haar un Wassdom smętsch un smidi ...
Genog, dat Nie snackt sik endli old.
Un as se man ton Vœrschin keem in Kleeder,
Do dach der Keen an Narren un an Drilln,
Do funn' se ęr so nüdli un so fein,
As harr se nie den swaren Spaden röhrt,
Un doch so keit in Rock un blanke Mütz,
De bald de dicken Haar ni laten kunn,
As stamm se vun en anner Slach un Race.
Se reten sik um ęr bi Danz un Beer,
Un harrn sik all vernarrt in Anna Blom.
Besunners Anton stunn ęr banni na,
Un folg ęr op Gelagen as ęr Schatten. –
Wi dachen eerst, dat harr wat to bedüden,
Und meenn, sin Olen wussen wul Besched,
Doch hörn wi nößen, Anton harr sik ütert:
Sin
dęgen
Peter war en
lege
Anna,
He
harr sin Dag' keen egen Spegel hatt,
Se
stunn un kämm de Lucken gar to faken;
He meen, dat gung ęr umgekehrt as Simson,
Se harr sik gar to wunnerschön verwandelt;
He heel dat mit de Pöppen sünner Flünken,
De Fleerlinken deenn ni mank den Kohl ...
Un wat he sä. –
He harr man gar to rech;
Se flog der rum as Goldsmid mank de Swölken.
Ik weet ni, wa dat togung bi de Diern!
So still un fee – un nu so wild un flüchdi,
Un rein as happi op den Danz un Daben –
De eerste un de letzte – un en Jagdern
Un Lęben – un se blöh di as en Ros'!
Gott heff ęr sęli: mi ist rein vertisst,
Ik kann dat ni begripen un ni faten.
Man schull doch denken: fritt en Worm derin,
So hett de Appel fröh en lege Stęd
Un schint ni bet na Enn' mit rode Backen –
Dats doch ni so! Ik weet ni, wa dat is:
Ik heff mal hört, de Minsch is as en Räthsel,
Dat
Woort
steit schręben in en anner Welt,
Entwęder, wo wi hęrkamt, oder hingat.
Se wusst ok wul noch sülm ni, as se gung.
Un Keener, de ęr anseeg, harr dat lövt:
Dat weer en Kindesmörder – rein so ruhi
Ut grote Ogen seeg se op de Welt
Op düsse Sid noch eenmal rund umhęr
Un dę se
to
–
Gęv Gott, wenn se se œpent,
Dat ęr dat Räthsel licht to lösen ward.